การสอนดนตรีพื้นบ้านล้านนาสำหรับผู้สูงอายุ: กรณีศึกษาครูพรหเมศวร์ สรรพศรี (ครูภูมิปัญญาไทย)
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตลักษณ์การสอนดนตรีพื้นบ้านล้านนาสำหรับผู้สูงอายุ ของครูพรหเมศวร์ สรรพศรี (ครูภูมิปัญญาไทย) โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยเน้นการสัมภาษณ์ร่วมกับการสังเกต
ผลการวิจัยพบว่า ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนดนตรีพื้นบ้านล้านนาให้กับผู้สูงอายุ ของครูพรหเมศวร์ สรรพศรี โดยใช้กรอบแนวคิดทฤษฎีแอนดราโกจี (Andragogy) ซึ่งเป็นทฤษฎีการเรียนรู้สำหรับผู้สูงอายุของ Knowles (1980) เป็นฐาน ปรากฏอัตลักษณ์การสอนผู้สูงอายุ ดังนี้ 1) มีการสร้างบรรยากาศให้มีความเป็นกันเอง อบอุ่น ยอมรับและให้เกียรติซึ่งกันและกันในระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน 2) มีการจัดโครงสร้างเพื่อวางแผนร่วมกัน มีการแบ่งบทบาทหน้าที่กันของสมาชิกในวงดนตรีพื้นบ้านผู้สูงอายุ 3) มีการวิเคราะห์ความต้องการร่วมกัน โดยครูพรหเมศวร์และผู้สูงอายุจะมีการพูดคุยกันถึงความต้องการของผู้เรียนในการเข้ามาเรียนดนตรีพื้นบ้านล้านนาทุกครั้ง 4) มีการกำหนดวัตถุประสงค์ในการเรียนรู้ โดยวัตถุประสงค์ในการเรียนรู้ของชมรมดนตรีพื้นบ้านล้านนาผู้สูงอายุ ชุมชนสันโค้งหลวง จังหวัดเชียงรายนั้น มุ่งเน้นให้ผู้สูงอายุในวงสะล้อซอซึงมีความสุขในการเล่นดนตรีเป็นสำคัญ 5) มีการออกแบบประสบการณ์การเรียนรู้ ด้านการฝึกจังหวะ ฝึกปฏิบัติเครื่องดนตรีขั้นพื้นฐาน ฝึกอ่านโน้ตเพลง ฝึกบรรเลงรวมวง และแสดงผลงาน 6) มีการดำเนินกิจกรรมการเรียนรู้ เน้นฝึกการบรรเลงสะล้อซอซึงรวมกันเป็นวง และ 7) มีการประเมินผลการเรียนรู้ โดยใช้วิธีการสังเกตผู้เรียน และแสดงผลงานการบรรเลงตามงานต่าง ๆ ด้วยจิตอาสา มีการบูรณาการร่วมกันระหว่างผู้สอนและผู้เรียน
Article Details
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารคณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารคณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารคณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อกระทำการใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักอักษรจากวารสารคณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ก่อนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2552). แผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2545-2564) ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 1 พ.ศ. 2552. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์เพ็ญสานิสย์.
ณรุทธ์ สุทธจิตต์. (2555). ดนตรีศึกษา หลักการและสาระสำคัญ. พิมพ์ครั้งที่ 9. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ตั้งปณิธาน อารีย์. (2553). อาศรมศึกษา : ครูพรหเมศวร์ สรรพศรี. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต คณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ภัทรวดี ภูชฎาภิรมย์. (2552). วัฒนธรรมดนตรีและเพลงพื้นบ้านภาคกลาง. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
บุษกร บิณฑสันต์. (2553). ดนตรีบำบัด. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. (2557). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2557. มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย (มส.ผส.).
วรรณดี สุทธินรากร. (2559). การวิจัยเชิงคุณภาพ : การวิจัยในกระบวนทัศน์ทางเลือก. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์สยามปริทัศน์.
วิรัช แผ้วสกุล. (2527). ความต้องการทางการศึกษานอกโรงเรียนของผู้สูงอายุ ที่สังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ. การประชุมทางวิชาการ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 23.
สุภางค์ จันทวานิช. (2561). วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ. พิมพ์ครั้งที่ 24. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุรกุล เจนอบรม. (2534). วิทยาการผู้สูงอายุ. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุรกุล เจนอบรม. (2541). วิสัยทัศน์ผู้สูงอายุและการศึกษานอกระบบสำหรับผู้สูงอายุไทย. รายงานการวิจัยภาควิชาการศึกษานอกโรงเรียน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สำนักนายกรัฐมนตรี. (2559). แผนพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่สิบสอง พ.ศ. 2560-2564. กรุงเทพมหานครฯ.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ สำนักนายกรัฐมนตรี. (2542). สรุปความเห็นของครูต้นแบบปี 2541 และปี 2542. สถาบันแห่งชาติเพื่อปฏิรูปการเรียนรู้.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2557). การสำรวจประชากรสูงอายุในประเทศไทย พ.ศ.2557. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์สำนักงานสถิติแห่งชาติ.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ. (2554). ครูภูมิปัญญาไทย รุ่นที่ 7 ภาคเหนือ. สำนักนโยบายด้านการเรียนรู้ตลอดชีวิตและโอกาสทางการศึกษา สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษากระทรวงศึกษาธิการ.
เสาวภาคย์ อุดมวิชัยวัฒน์. (2559). การวิเคราะห์อัตลักษณ์ความเป็นครูดนตรีไทยของครูสำราญ เกิดผล ศิลปินแห่งชาติ. วิทยานิพนธ์ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อาชัญญา รัตนอุบล. (2559). การเรียนรู้ของผู้ใหญ่และผู้สูงอายุในสังคมไทย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Dyck, P. G. (2009). Musicial journeys in Northern Thailand. Massachusetts: Minuteman press of fall river.
Knowles, Malcolm. S. (1980). The Modern Practice of Adult Education : From Pedagogy to Andragogy. New York: Cambridge, The Adult Education Company.
Sara Hertog. (2017). Word population ageing. United Nations, Department of Economic and Social Affairs.
Vanderark, S., Newman, I. and Bell, S. (1983). The effects of Music Participation on Quality of Life of the Elderly. University of Akron.
กิจชัย ส่องเนตร. (20 กุมภาพันธ์ 2561). สัมภาษณ์. ครูผู้สอน
บุญส่ง สุภายศ. (11 เมษายน 2561). สัมภาษณ์. ผู้เรียนในชมรมดนตรีพื้นบ้านล้านนาผู้สูงอายุชุมชนสันโค้งหลวง จ.เชียงราย
พรหเมศวร์ สรรพศรี. (10 เมษายน 2561). สัมภาษณ์. ผู้เรียนในชมรมดนตรีพื้นบ้าน ล้านนาผู้สูงอายุชุมชนสันโค้งหลวง จ.เชียงราย
วิไล ธุวะคำ. (11 เมษายน 2561). สัมภาษณ์. ผู้เรียนในชมรมดนตรีพื้นบ้านล้านนา ผู้สูงอายุชุมชนสันโค้งหลวง จ.เชียงราย
อุบลวรรณ แสนมหายักษ์. (26 พฤศจิกายน 2560). สัมภาษณ์. ผู้เรียนในชมรมดนตรี พื้นบ้านล้านนาผู้สูงอายุชุมชนสันโค้งหลวง จ.เชียงราย