การเปลี่ยนแปลงการตั้งชื่อหมู่บ้านและอัตลักษณ์ท้องถิ่นที่สะท้อนผ่านชื่อหมู่บ้านในจังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

           การเปลี่ยนแปลงการตั้งชื่อหมู่บ้านและอัตลักษณ์ท้องถิ่นที่สะท้อนผ่านชื่อหมู่บ้านในจังหวัดมหาสารคาม มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาการตั้งชื่อหมู่บ้าน การเปลี่ยนแปลงการตั้งชื่อหมู่บ้านและอัตลักษณ์ท้องถิ่นที่สะท้อนผ่านชื่อหมู่บ้านในจังหวัดมหาสารคาม

           การวิจัยพบว่า ชื่อหมู่บ้านเป็นชื่อที่ชาวบ้านในแต่ละยุคแต่ละสมัยที่แตกต่างกันตั้งขึ้นให้

เป็นที่สังเกตหรือที่หมาย อันเป็นการสื่อให้คนทั่วไปได้รู้จักสถานที่แห่งนั้นตรงกันตามสภาพภูมิศาสตร์ที่ประกอบไปด้วยชื่อบ้านที่ขึ้นต้นด้วย แก่ง ห้วย หนอง คลอง บึง กุด ตามที่ราบลุ่มหรือแหล่งน้ำ เช่น ตามประวัติความเป็นมาในการตั้งชื่อบ้านครั้งแรกว่าบ้านลาดกุดยางใหญ่  ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น บ้านนางใย ซึ่งในปัจจุบันยังมีร่องรอยเป็นกุดให้เห็นอยู่ การตั้งชื่อตามสภาพภูมิศาสตร์ที่เป็นที่ราบสูงชื้อบ้านจะขึ้นต้นด้วย ภู โคก โนน  เช่น บ้านภูนา บ้านโคกก่อ บ้านโนนราศี และการตั้งชื่อบ้านที่ขึ้นต้นตามลักษณ์พันธุ์ไม้หรือชื่อพันธุ์ไม้ เช่น บ้านติว บ้านม่วง  บ้านใคร่นุ่น บ้านหมี้ บ้านขีเหล็ก บ้านงิ้ว เป็นต้น

           การเปลี่ยนแปลงชื่อหมู่บ้านและอัตลักษณ์ท้องถิ่นที่สะท้อนผ่านชื้อหมู่บ้านในจังหวัดมหาสารคาม พบว่า สาเหตุแห่งการเปลี่ยนแปลงเพราะได้รับอิทธิพลจากภาษาภาคกลาง เหตุเปลี่ยนเพราะความไพเราะ เหตุเพราะชื่อเดิมเป็นชื่อที่ต้องห้ามตามคำโบราณ เหตุเปลี่ยนเพราะความเชื่อในเรื่องของความหมายของคำ   ชื่อหมู่บ้านแต่ละชื่อสะท้อนให้เห็นถึงภาพรวมของชุมชนนั้น ๆ ทั้งในด้านภูมิศาสตร์ ในด้านประวัติศาสตร์ ชื่อหมู่บ้านได้สะท้อนให้เห็นถึงประวัติความเป็นมา และความสำคัญของสถานที่แห่งนั้นในอดีต ชื่อหมู่บ้านมักจะมีคำว่า เมือง  บ้านเมืองเตา  บ้านท่าขอนยาง  บ้านสระบัว  เป็นต้น ส่วนในด้านวัฒนธรรม ชื่อหมู่บ้านในจังหวัดมหาสารคาม สะท้อนให้เห็นถึงปัจจัยที่สำคัญต่อการเลือกทำเลที่ตั้งถิ่นฐานว่า ที่ตั้งหมู่บ้านมักจะอยู่ในบริเวณที่สูง เป็นแหล่งที่อุดมสมบูรณ์ อยู่ใกล้แหล่งน้ำ และมีความปลอดภัยในชีวิตเป็นสำคัญ อัตลักษณ์และการเปลี่ยนแปลงชื่อหมู่บ้านในจังหวัดมหาสารคาม นอกจากจะเป็นสื่อให้คนทั่วไปได้รู้จักสถานที่ตรงกันแล้ว ยังเป็นสิ่งสะท้อนให้เห็นถึงความเป็นมาของหมู่บ้านนั้น ทั้งทางด้านภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ ความเชื่อ เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และวิถีชีวิตของคนในชุมชนในอดีตเป็นอย่างดี