การศึกษาองค์ความรู้และต่อยอดภูมิปัญญาพื้นบ้านในการใช้เครือซูดวัสดุธรรมชาติ เพื่อเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในรูปแบบของเครื่องจักสาน

Main Article Content

Sastra Laoakka

บทคัดย่อ

          การศึกษาองค์ความรู้และต่อยอดภูมิปัญญาพื้นบ้านในการใช้เครือซูดวัสดุธรรมชาติเพื่อเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในรูปแบบของเครื่องจักสาน เป็นการวิจัยที่มีความมุ่งหมายสำคัญสองประการคือ (1) ศึกษาองค์ความรู้ ประวัติความเป็นมาและสภาพปัจจุบันปัญหาเกี่ยวกับภูมิปัญญาพื้นบ้านในการใช้เครือซูดตั้งแต่ขั้นตอน การปลูกขยายพันธุ์ การแปรรูปและ (2) เพื่อต่อยอดภูมิปัญญาพื้นบ้านในการใช้เครือซูดวัสดุธรรมชาติเพื่อเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในรูปแบบของเครื่องจักสาน การศึกษาวิจัยครั้งนี้ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ได้แบ่งกลุ่มตัวอย่างเพื่อการเก็บรวบรวมข้อมูลเป็น 3 กลุ่มคือ 1) กลุ่มผู้รู้ 2) กลุ่มผู้เกี่ยวข้อง ผู้ปฏิบัติการและ 3) บุคคลทั่วไปรวมทั้งสิ้น 36 คน โดยการเก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร (Document) เก็บรวบรวมข้อมูลจากภาคสนาม (Field Study) ด้วยการสำรวจเบื้องต้นสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างและไม่มีโครงสร้าง สังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม การสนทนากลุ่ม และนำข้อมูลมาวิเคราะห์เพื่อหาทางที่จะตอบปัญหาตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้


          ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนบ้านกุดซุยมีเอกลักษณ์จากวัสดุที่ใช้ในการผลิตเครื่องจักสานหวาย และการนำวัสดุทดแทนหวายในท้องถิ่นมาใช้ด้วยการนำต้นเครือซูดซึ่งเป็นพืชตระกูลไม้เถา มีอยู่มากบริเวณป่าโคกป่าทามตามหัวไร่ปลายนามาสานแทนหวายช่างผู้ชำนาญในชุมชนสามารถที่จะสานหวายและต้นซูดออกมาได้หลาย Pattern ตามความต้องการของลูกค้า งานสั่งทำแต่ละตัวจะมีเอกลักษณ์เฉพาะไม่เหมือนใคร อย่างไรก็ตามลายที่ขายดีคือลายรังนก


          การต่อยอดภูมิปัญญาพื้นบ้านในการใช้เครือซูดวัสดุธรรมชาติเพื่อเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในรูปแบบของเครื่องจักสานพบว่า เครือซูดวัสดุธรรมชาติได้รับความนิยมนำมาผลิตเป็นอุปกรณ์เครื่องใช้ในครัวเรือนและเครื่องมือดักสัตว์หลายยุคหลายสมัย เมื่อนำมาผสมผสานกับงานดีไซน์ที่ได้รับการพัฒนาให้เป็นเฟอร์นิเจอร์ที่มีรูปแบบทันสมัยเพิ่มเสน่ห์ให้กับเครือซูดมากยิ่งขึ้น แต่ยังคงเน้นประโยชน์ใช้สอยเป็นหลัก โดยเฉพาะการนำงานเฟอร์นิเจอร์เครือซูดเข้ามาตกแต่งภายในบ้าน ซึ่งเป็นวัสดุธรรมชาติที่มีความแข็งแรงทนทาน มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน แต่ขึ้นอยู่กับการใช้งานที่ต้องใช้ให้ถูกประเภท เช่นไม่ใช้วางของหนักๆ หรือปล่อยให้เฟอร์นิเจอร์หวายแท้ตากแดดตากฝน ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะทำให้อายุของงานหวายแท้สั้นลง


          โดยข้อสรุปต่างๆ ที่ได้กล่าวมานี้สามารถนำมาสร้างเป็นข้อกำหนดหรือขอบเขต เพื่อที่จะนำมาใช้เป็นกรอบแนวคิดในการออกแบบและสร้างรูปแบบผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ให้เกิดขึ้นที่ตรงตามเป้าหมายที่วางไว้  โดยข้อสรุปต่างๆ ที่ได้กล่าวมานี้สามารถนำมาสร้างเป็นข้อกำหนดหรือขอบเขต เพื่อที่จะนำมาใช้เป็นกรอบแนวคิดในการออกแบบและสร้างรูปแบบผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ให้เกิดขึ้นที่ตรงตามเป้าหมายที่วางไว้ การออกแบบเป็นการทำให้เกิดรูปทรงใหม่ขึ้นที่มีความสัมพันธ์กับความงามทางด้านศิลปะการออกแบบผลิตภัณฑ์ต้องคำนึงถึงหลักการต่อไปนี้
          1. หน้าที่ใช้สอย (Function)
          2. ความปลอดภัย (Safety)  
          3. ความแข็งแรง (Construction)
          4. ความสะดวกสบายในการใช้ (Ergonomics)
          5. ความสวยงามน่าใช้ (Aesthetics or Scale Appeal)

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
Laoakka, S. (2019). การศึกษาองค์ความรู้และต่อยอดภูมิปัญญาพื้นบ้านในการใช้เครือซูดวัสดุธรรมชาติ เพื่อเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในรูปแบบของเครื่องจักสาน. วารสารกระแสวัฒนธรรม, 20(38), 53–65. สืบค้น จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/cultural_approach/article/view/209557
ประเภทบทความ
Research Article

เอกสารอ้างอิง

[1] Chandra, R. (1992). Industrialisation and Development in the Third World. London: Routledge.

[2] Chantavanich, Supang. (2004). Qualitative Research Analysis. 6th ed. Bangkok: Chula Press.

[3] Department of Culture, Media and Sport. (2001). Creative Industries Mapping Document 2001. United Kingdom: London.

[4] Derby, D. A. (1980). Black Women Basket Makers : A Study of Domestic Economy in Charleston County, South Carolina. Doctoral Dissertation, University of Illinois, United States.

[5] Dozier, D. S. W. (2000). Kumeyaay Basketry: Resource Management as an Economic Strategy. Doctoral Dissertation, University of California, United States.

[6] Gold, J. R. (1980). An Introduction to Behavioral Geography. New York: Oxford University Press.

[7] Leesuwan, Viboon. (1996). Arts and Folk Crafts. 3rd ed. Bangkok: Tonaor–Grammy Press.

[8] Rattanapolsaen, Sopha. (2015, January 15). Interview. The Leader of Rattan Furniture Production Group. Ban Kut Sui, Lat Phattana, Mahasarakham.

[9] Saikwa, Sittipong. (2015, April 18). Interview. Chief Executive of the Sub–district Administrative Organization, Lat Phattana, Mahasarakham.

[10] Tinanon, Nuanlaor. (2001). The Study of Folkcrafts in Nakhon Nayok. Bangkok: Srinakharinwirot University.

[11] Whan. (2015, January 15). Interview. The Rattan Furniture Manufacturer. Ban Kut Sui, Lat Phattana, Mahasarakham.