สวดพระมาลัยคณะแม่วันดี จันจำรัส

บทคัดย่อ

                 บทความวิจัยฉบับนี้นำเสนอข้อมูลตามวัตถุประสงค์ข้อที่ 1 ของการวิจัยเรื่อง การสร้างสรรค์ “ทักษิณมาลัยวาทย์” จากองค์ความรู้การสวดพระมาลัยคณะแม่วันดี จันจำรัส มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาองค์ความรู้การสวดพระมาลัยคณะแม่วันดี จันจำรัส โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ การสัมภาษณ์เชิงลึกและการเก็บข้อมูลภาคสนามแบบมีส่วนร่วมจากสมาชิกคณะสวดพระมาลัยแม่วันดี จันจำรัส ตลอดจนนักวิชาการและผู้ทรงคุณวุฒิด้านศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านภาคใต้ รวมทั้งสิ้น 9 คน โดยมีผลการศึกษาดังนี้

          การสวดพระมาลัยคณะแม่วันดี จันจำรัส ตำบลท้ายสำเภา อำเภอพระพรหม จังหวัดนครศรีธรรมราช มีบทที่ใช้ในการสวดพระมาลัยแบ่งได้เป็น 2 ประเภท 1) บทพระมาลัยคำสวด ซึ่งเป็นบทที่มีต้นฉบับมาจาก
พระมาลัยคำสวดฉบับเก่า สันนิษฐานว่าประพันธ์ขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 เป็นบทพระมาลัยคำสวดฉบับเดียวกับที่ใช้ในการสวดพระมาลัยทุกพื้นที่ ทั้งนี้ จากการสืบทอดแบบมุขปาฐะจึงทำให้มีสำนวนแตกต่างกันไปเล็กน้อย
2) บทนอกพระมาลัยคำสวด มีบทที่ใช้ในการเบิกโรง อำลา สื่อสารกับผู้ฟัง และบทลำ โดยส่วนมากจะเป็นบทที่นำมาจากบทวรรณกรรมหรือบทวรรณคดี ทั้งนี้ยังพบการนำเพลงพื้นบ้านอื่น เช่น บทลำตัด บอกชุด มาใช้ในการสวดพระมาลัยด้วย การบรรเลงดนตรีประกอบการสวดใช้เครื่องดนตรีพื้นบ้าน ได้แก่ ซอด้วง ซออู้ รำมะนา และเครื่องประกอบจังหวะ มีบทบาทสำคัญในการสร้างบรรยากาศเพื่อคลายความโศกเศร้าในงานศพ ทำนองที่ใช้ในการว่าบทเป็นทำนองสั้น มีทำนองเฉพาะของแต่ละบทแตกต่างกัน โดยมากจะมีจังหวะที่ไม่ต่อเนื่องและปรากฏลักษณะที่แตกต่างกับทำนองที่เป็นวรรคเป็นคู่แบบทำนองดนตรี มีลักษณะเด่นคือการใช้ “เอ เหะ เอ” ในการร้องเอื้อนทำนอง