การสร้างสรรค์ดนตรีพื้นบ้านอีสาน “ลายแมงภู่ตอมดอก” ในรูปแบบของวงดนตรีแจ๊สร่วมสมัย The Creation of Isan Folk Music ‘Maeng Phu Tom Dok’ Arranged for the Ensemble of Contemporary Jazz
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานสร้างสรรค์ชิ้นนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาลายดนตรีพื้นบ้านอีสานร่วมสมัยลายแมงภู่ตอมดอก 2) เรียบเรียง “ลายแมงภู่ตอมดอก” ในรูปแบบของวงดนตรีแจ๊สร่วมสมัย 3) เผยแพร่ผลงานสร้างสรรค์ในรูปแบบของวงดนตรีแจ๊สร่วมสมัยจากการสร้างสรรค์ดนตรีพื้นบ้านอีสาน พบว่า ลายแมงภู่ตอมดอก คือลายทำนองพื้นบ้านอีสานที่ถูกสร้างขึ้นด้วยโครงสร้างบันไดเสียง (Scale) แบบ 5 เสียงหลัก (Pentatonic scale) โดยสามารถตีความได้ทั้งในแบบ 5 เสียงหลักของเมเจอร์ (Pentatonic major) และ 5 เสียงหลักของไมเนอร์ (Pentatonic minor) ในกระบวนการสร้างสรรค์สามารถแบ่งออกเป็น 6 ขั้นตอน ได้แก่
ขั้นที่ 1 วิเคราะห์แนวทำนองหลัก (Melody) ในรูปแบบตัวโน้ตบนบรรทัด 5 เส้น
ขั้นที่ 2 กำหนดสังคีตลักษณ์และโครงสร้าง (Form and Structure) เป็น 3 ตอน (Ternary Form) ได้แก่ ABA และได้แบ่งส่วนย่อยของท่อน (Movement) ออกเป็น 7 ท่อน ได้แก่ ท่อน Introduction ท่อน Head in ท่อน Interlude ท่อน Chorus1,Chorus2 ท่อน Head out และท่อน Outro
ขั้นที่ 3 กำหนดเสียงประสาน (Harmony) บนกุญแจเสียงเอไมเนอร์ (Keys A minor) ใช้ประเภทคอร์ดทบเจ็ด (7th chord) เป็นหลัก มีการใช้คอร์ดเทนชัน (Tension chord) คอร์ดสแลช (Slash chord) บนการดำเนินทางคอร์ด (Chord turnaround) ในรูปแบบ IVM7-iiim7-iim7-vim7, iim7-V7-IM7, VIM7-V7-IM7, IVM7-iiim7-vim7 การเลือกใช้บันไดเสียงและโหมดที่เกี่ยวข้อง (Scale and Mode) ในการบรรเลงทักษะคีตปฏิภาณ (Improvisation) และการเปลี่ยนกุญแจเสียงและบันไดเสียง (Modulation)
ขั้นที่ 4 กำหนดอัตราจังหวะ (Time signature) และจังหวะ (Rhythm) บนอัตราจังหวะ 4/4 ในจังหวะระหว่างสวิง (Swing) และ ชัฟเฟิล (Shuffle) ความเร็วของเพลงอยู่ระหว่าง 130-140 PBM
ขั้นที่ 5 กำหนดรูปแบบวงดนตรี (Ensemble) ให้เป็นวงดนตรีขนาดเล็ก (Small band) มีเครื่องดนตรีทั้งหมดได้แก่ พิณอีสาน (Isan instrument), Guitar, Piano, Keyboard, Bass, Drum
ขั้นที่ 6 กำหนดบทบาทของเครื่องดนตรี (The Role of Musical Instrument) เสียงพิณอีสานและเสียงกีตาร์ดำเนินทำนองหลัก เสียงคีย์บอร์ดคอยบรรเลงทำนองสอดแทรก เสียงกลอง เบส คีย์บอร์ด กีตาร์ เป็นเครื่องดนตรีที่คอยบรรเลงสนับสนุน (Accompaniment) มีการด้นสด (Improvisation) ระหว่างพิณและกีตาร์ รวมทั้งการแลกเปลี่ยนการบรรเลงทักษะคีตปฏิภาณร่วม (Trade) ของเครื่องดนตรีอื่น ๆ
ขั้นที่ 7 การเผยแพร่ผลงานสู่สารณะชน โดยใช้ชื่องานว่า Maeng Phu Tom Dok (Bees swarm flowers) ในงาน The 5th International symposium on creative fine arts (ISCFA) 2024 และบนสื่อสังคมออนไลน์
คำสำคัญ: ดนตรีพื้นบ้านอีสาน , ลายแมงภู่ตอมดอก , วงดนตรีแจ๊สร่วมสมัย
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลที่ได้รับการเผยแพร่ในวารสารวิพิธพัฒนศิลป์ ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้แต่งเท่านั้น โดยกองบรรณาธิการวารสารไม่มีส่วนรับผิดชอบต่อเนื้อหาหรือข้อคิดเห็นใด ๆ ที่ปรากฏในบทความ
เอกสารอ้างอิง
ณัชชา โสคติยานุรักษ์. (2544). สังคีตลักษณ์และการวิเคราะห์. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ธีรัช เลาห์วีระพานิช. (2562). “องค์ประกอบของดนตรีแจ๊ส.” วารสารศิลปกรรมศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 6, ฉบับที่ 1 (มกราคม-มิถุนายน 2562): 141-162.
วีระศักดิ์ งามวงศ์รณชัย, วาทิน ประชานันท์, ณัฐพล อาสว่าง. (2553). “การสร้างสรรค์บทประพันธ์เพลง “อีสานรอนโด” สําหรับวินอองซอมเบิล.” วารสารมนุษยสังคมสาร (มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์) 22, ฉบับที่ 3 (กันยายน-ธันวาคม 2567): 141-162.
สมชาย รัศมี. (2536). คู่มือนักดนตรี : การเรียบเรียงเสียงประสาน. กรุงเทพฯ: แผนกช่างพิมพ์วิทยาลัยสารพัดช่างพระนคร.
__________ (2559). การเรียบเรียงเพลงสมัยนิยม Arranging for Poppular Music. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์สหธรรมิกจำกัด.
อมรา กล่ำเจริญ. (2553). เพลงและการละเล่นพื้นบ้าน. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์.
Chandrakasem Rajabhat University. (2024, August 27). The 5th International Symposium on Creative Fine Arts (CRU-ISCFA) 2024. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=6YgShlfJ1XA
ISCFA. (2024). CRU The 5th International Symposium on Creative Fine Arts 2024. Facebook. https://web.facebook.com/CRU.ISCFA2024?_rdc=1&_rdr#
Payne, D. & Kostka, S. (2004). Tonal Harmony. New York: McGraw-Hill Publishers.
Sabina, L. M. (2001). Jazz Arranging and Orchestration: A Concise Introduction. New York: Schirmer.
Kammateerawit, T. (2025, March 25). การเรียบเรียงลาย "แมงภู่ตอมดอก" ในรูปแบบวง Jazz (Maeng Phu Tom Dok Bees swarm flowers for Ensemble). Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=J-BOIQM9Wkg&t=1s
