รำซัดหน้าเตียงในการแสดงละครชาตรี

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่อง รำซัดหน้าเตียงในการแสดงละครชาตรี มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ 1) โครงสร้างและกระบวนท่ารำซัดหน้าเตียง บทนกสาลิกา 2 คณะ คือ คณะครูทองใบ เรืองนนท์ และคณะธิดา พรหมสุวรรณ 2) อัตลักษณ์ กระบวนท่ารำซัดหน้าเตียงในการแสดงละครชาตรี โดยศึกษาจากเอกสาร หนังสือ สัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ และการศึกษาภาคสนามจากการแสดง

          ผลวิจัยพบว่า 1) การรำซัดหน้าเตียงเป็นการรำถวายมือก่อนเริ่มการแสดง เพื่อบูชาครูบาอาจารย์และ
สิ่งศักดิ์สิทธิ์ เป็นจารีตสำคัญ โครงสร้างท่ารำแบ่งออกเป็น 2 ช่วงคือ ช่วงที่ 1 เป็นการนั่งรำตีบทนกสาลิกา
โดยตีบทตามบทร้อง และช่วงที่ 2 เป็นการรำซัดในลักษณะการยืนรำโดยไม่มีบทร้อง จากนั้นจบด้วยการนั่งพนมมือบนเตียงดังเดิม ทั้งนี้กระบวนท่ารำซัดหน้าเตียงทั้ง 2 คณะ พบว่าท่ารำที่นำมาใช้ประกอบด้วย ท่ารำจากในแม่บทใหญ่ปรากฏอยู่ในกระบวนท่ารำ ได้แก่ ท่ารำสอดสร้อยมาลา ท่ากินนรรำ ได้แก่ ท่ารำเทพนม ท่าเขาควาย ท่ารำจากซัดชาตรี และท่าปาดหน้า 2) อัตลักษณ์ในการรำซัดหน้าเตียงของครูทองใบ เรืองนนท์ และคณะธิดา พรหมสุวรรณ พบว่า การรำซัดหน้าเตียงของทั้ง 2 คณะ มีโครงสร้างในการรำเช่นเดียวกัน โดยอัตลักษณ์ของคณะครูทองใบ เรืองนนท์ เป็นคณะละครชาตรีที่เข้ามาอาศัยอยู่ในกรุงเทพมหานคร จึงมีลีลาท่ารำ จังหวะทำนองดนตรี ตลอดจนท่ารำการขึ้นเตียงเหมือนอย่างละคร ส่วนคณะธิดา พรหมสุวรรณ อัตลักษณ์การรำมีความรวดเร็ว เข้มแข็ง และมีกระบวนท่ารำการขึ้นลงเตียงแบบการซอยเท้าถอยหลังขึ้นเตียง ส่งผลถึงการรำซัดหน้าเตียงที่มีอัตลักษณ์เป็นของตนเอง