รูปแบบการแสดงโขนสดคณะอำนวยพร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์รูปแบบการแสดงโขนสดคณะอำนวยพร จังหวัดลพบุรี โดยรวบรวมข้อมูลเอกสาร และข้อมูลภาคสนามของโขนสดคณะอำนวยพร เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ และการสังเกตแบบไม่เป็นทางการ 

จากการศึกษาพบว่า โขนสดคณะอำนวยพร มีการถ่ายทอดกันมาตั้งแต่รุ่นบรรพบุรุษเป็นระยะเวลา 80 ปี ในปัจจุบัน มีนายอำนาจ โพธิ์อ่อน เป็นผู้สืบทอดและเป็นเจ้าของคณะ โขนสดคณะอำนวยพรจึงเป็น โขนสดคณะเดียวที่ยังมีการแสดงอย่างแพร่หลายในพื้นที่จังหวัดลพบุรี การร้างสรรค์บทโขนสด ของคณะอำนวยพร เน้นพูดอธิบายมากกว่าการใช้บทกลอน เพื่อผู้ชมเข้าใจมากขึ้น ส่วนบทกลอนโขนสด ร้องไม่ยืดยาวฟังกระชับ รวดเร็ว ซึ่งแตกต่างจากโขนกรมศิลปากรจะเป็นลักษณะการพากย์ – เจรจาที่ใช้คำไวยพจน์เพื่อให้บทพากย์มีความไพเราะมากขึ้นแต่ทำให้การดำเนินเรื่องยืดยาวออกไป ลักษณะการใช้คำในบทกลอนของโขนทั้งสองมีลักษณะที่ต่างกันแต่มีความหมายเดียวกัน เพื่อมิให้บิดเบือนเค้าโครงเรื่องรามเกียรติ์ในตอนที่ทำการแสดง ในบางครั้งมีการสร้างตัวละครเพิ่มเข้ามา ซึ่งโขนไม่ได้มีตัวละครนี้อยู่ในตอนนั้น ทำให้เกิดความแตกต่างระหว่างโขนสดและโขนกรมศิลปากร เช่น ในตอนถวายลิง หรือ ตอนหนุมานสืบข่าว จะมีนางมณโฑและนางกาลอัคคี ซึ่งเป็นมเหสีของทศกัณฐ์ปรากฏอยู่ในโขนสด