“แตกสานซ่านเซ็น” ความหมายที่ไร้คำแปล ในบทเพลงบ้านเกิดเมืองนอน ของครูแก้ว อัจฉริยะกุล

บทคัดย่อ

          เพลงบ้านเกิดเมืองนอน ประพันธ์ขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2487 โดยครูเอื้อ สุนทรสนาน เป็นผู้ประพันธ์ทำนอง และครูแก้ว อัจฉริยะกุลเป็นผู้ประพันธ์คำร้อง เป็นเพลงปลุกใจยุคต้นของวงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ ท่วงทำนองมีความกระชับ เร้าใจ ผนวกกับคำร้องที่มีความหมายดี ช่วยเสริมให้เพลงนี้ได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่องมาโดยตลอด เดือนตุลาคม พ.ศ. 2564 กลุ่มศิลปินในยุคปัจจุบันนำเพลงนี้กลับมาเรียบเรียงเสียงประสานใหม่ บันทึกและเผยแพร่สู่สาธารณชน ปรากฏว่าพบเนื้อร้องที่คลาดเคลื่อนกันอยู่หนึ่งแห่ง ระหว่างคำว่า “แตกฉานซ่านเซ็น” กับ “แตกสานซ่านเซ็น”

          ไม่พบหลักฐานชั้นต้นที่จะใช้พิสูจน์ความถูกต้องว่าครูแก้ว อัจฉริยะกุล ประพันธ์ไว้อย่างไร ข้อมูลเสียงตั้งแต่ พ.ศ. 2495 เป็นต้นมา พบการขับร้องทั้ง “แตกฉานซ่านเซ็น” และ “แตกสานซ่านเซ็น”

          “แตกฉานซ่านเซ็น” เป็นคำที่มีความหมาย ส่วน “แตกสานซ่านเซ็น” ไม่มีความหมายในพจนานุกรมเป็นภาษาปากที่ปรากฏในงานเขียนอื่นบ้าง และข้อมูลเสียงของนักร้องรุ่นแรกที่ได้รับการบันทึกไว้จากการแสดงสดในโอกาสต่าง ๆ ล้วนใช้ “แตกสานซ่านเซ็น” ทั้งสิ้น รวมทั้งนักร้องรุ่นหลังอีกหลายคนก็ขับร้องเช่นเดียวกันตามการสืบทอดโดยวิธีมุขปาฐะ

          ตราบใดที่ยังไม่ปรากฏหลักฐานการประพันธ์คำร้องที่ชัดเจน จึงเป็นหน้าที่ของผู้ขับร้องที่ต้องเลือกขับร้องให้ถูกต้องเหมาะสมกับกาลเทศะ สามารถตอบได้ว่าขับร้องตามความถูกต้องของพจนานุกรม หรือขับร้องตามแบบที่ลอกเลียนตามกันสืบมา