ศาสนสุนทรียศาสตร์วิจารณ์

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

          ระบบการกล่อมเกลาศิลปะของวิถีชีวิตไทยอยู่ภายใต้บวรพระพุทธศาสนา แต่ด้วยธรรมชาติของศิลปะนั้นทำหน้าที่นอกประสงค์ของศาสนาอยู่หลายประการ จึงทำให้ความปรารถนาของทั้งศาสนาพุทธนิกายเถรวาทและวัฒนธรรมดนตรีต่างมีความคลาดเคลื่อนจากกัน โดยเฉพาะบัญญัติในศีลข้อที่ 7

          แม้หลักนิกายเถรวาทจะปฏิเสธหลักความงามเชิงดนตรีคีตศิลป์ แต่เมื่อได้ศึกษาภูมิหลัง พบว่า ในพระไตรปิฎกและคัมภีร์ต่าง ๆ ปรากฏร่องรอยการนำศิลปะทางด้านดนตรีคีตศิลป์ไปใช้ในการทำความเข้าใจศาสนาโดยพระสมณโคดมตลอดจนเหล่าสาวกเป็นจำนวนมาก เช่น ในพระมหาปุริสลักษณะ มงคลสูตร สิปปสูตร อรรถกถาพระธรรมบท มังคลัตถทีปนี ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค อีกทั้งตำนานปรัมปราจำนวนมาก ซึ่งประโยชน์ของศาสนานั้นสามารถนำไปสู่ความเข้าใจหลักสุนทรียศาสตร์ในแง่มุมต่าง ๆ ได้ เช่น ไตรสิกขสังคีต อกุศลมูลในทรรศนะศิลปะ นิกายเซนกับความงาม ศิลปะกับศีลธรรม เป็นต้น

          มนุษย์จะทำงานทางด้านศาสนาจริยศาสตร์ได้ดีนั้น ควรเป็นผู้ที่สนใจในกระบวนสุนทรียศาสตร์ เพราะมนุษย์ที่มีความถึงพร้อมในเรื่องดังกล่าวแล้ว เขาเหล่านั้นจะไม่หยิบยื่นแนวคิดทางศาสนาอันใดอันหนึ่งให้แก่ผู้อื่นแบบตรงไปตรงมา โดยปราศจากศิลปะ แต่การถ่ายทอดองค์ความรู้ของผู้ถึงพร้อมนั้นจะประณีตงดงามน่าจดจำกว่าผู้ที่ไม่มีศิลปะ