รูปแบบความสัมพันธ์ระหว่าง ทุนทางปัญญา การจัดการความรู้ และองค์การที่เป็นเลิศของสถาบันอุดมศึกษาไทย THE RELATIOANSHIP MODEL BETWEEN INTELLECTUAL CAPITAL, KNOWLEDGE MANAGEMENT AND ORGANIZATION EXCELLENCE OF THAI HIGHER EDUCATION

Abstract

บทคัดย่อ

เป้าหมายของการศึกษาวิจัย ครั้งนี้ เพื่อ (1) อธิบายองค์ประกอบสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการจัดการทุนทางปัญญา การจัดการความรู้ และองค์การที่เป็นเลิศ และ (2) พัฒนารูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุระหว่างการจัดการทุนทางปัญญาและการจัดการความรู้ของสถาบันอุดมศึกษาที่เป็นเลิศในประเทศไทย โดยทำการสำรวจด้วยแบบสอบถามจากการสุ่มตัวอย่างสถาบันการศึกษาจากกลุ่มมหาวิทยาลัยในประเทศไทย จำนวนทั้งสิ้น 60 แห่ง จำนวน 896 ชุด  จากนั้นนำข้อมูลที่ได้มาทำการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน และวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร โดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์โครงสร้างความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร

ผลการศึกษาองค์ประกอบที่สำคัญของกรอบแนวคิด พบว่า การจัดการทุนทางปัญญา ประกอบด้วยทุนมนุษย์ ทุนโครงสร้าง และ ทุนความสัมพันธ์ ส่วน กระบวนการจัดการความรู้ ประกอบด้วย การจัดหาความรู้ การสร้างความรู้ การจัดความรู้ให้เป็นระบบ การกลั่นกรองความรู้ การจัดเก็บความรู้ การแลกเปลี่ยนความรู้ และ การนำความรู้ไปใช้ และ องค์การที่เป็นเลิศ ประกอบด้วย ผู้นำองค์การ การวางแผนกลยุทธ์ การมุ่งเน้นกับผู้รับบริการ การจัดการงานวิชาการ  การจัดการสารสนเทศและการจัดการความรู้ การจัดการทรัพยากรมนุษย์ การจัดการกระบวนการ การจัดการทางการเงิน และ การมุ่งเน้นชุมชนและสังคม โดยมีรูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุระหว่างการจัดการทุนทางปัญญาและการจัดการความรู้ของมหาวิทยาลัยที่เป็นเลิศในประเทศไทย 2 รูปแบบ กล่าวคือ 1) องค์ประกอบของทุนทางปัญญา มีอิทธิพลทางตรงและทางอ้อมต่อมหาวิทยาลัยที่เป็นเลิศโดยผ่านกระบวนการจัดการความรู้ 2) การจัดการความรู้มีอิทธพลทางอ้อมต่อมหาวิทยาลัยที่เป็นเลิศโดยผ่านองค์ประกอบของทุนทางปัญญา

ABSTRACT

The purpose of this research is to investigate (1) elements of Intellectual Capital (IC), Knowledge Management Process (KMP), and Organization Excellence (OE), and (2) causal relationship among IC, KM, and OE in Thai Higher Education. Sampling data were collected from 60 Higher Education in Thailand, including 896 instructors and academic management personnel. Confirmatory Factor Analysis (CFA) and Structure Equation Modeling (SEM) are the chosen methods for statistical data analysis.

 Findings reveal that: IC’s elements are Human Capital (HC), Structural Capital (SC), and Relation Capital (RC); KM’s elements are knowledge acquisition, knowledge creation, knowledge organization, knowledge refinement, knowledge storing, knowledge sharing, and knowledge utilization; lastly, OE’s elements are leadership, strategic planning, customer focus, academic management, information and knowledge management, human resource management, process management, financial management, and community and social focus.  As per the causal relationship between IC, KM and OE in Thailand Higher Education, it is found that (1) IC’s elements have both direct and indirect effect to OE with KMP as mediator and (2) KMP has both direct and indirect effect to OE with IC’s elements as mediators.