คติความเชื่อ : สุนทรียภาพในภาษาและวัฒนธรรมของดนตรีหัวไม้ อำเภอบ้านโพธิ์ จังหวัดฉะเชิงเทรา

บทคัดย่อ

          การศึกษาคติความเชื่อสุนทรียภาพในภาษาและวัฒนธรรมของดนตรีหัวไม้ อำเภอบ้านโพธิ์ จังหวัดฉะเชิงเทรา โดยมีวัตถุประสงค์ของการวิจัย 1) เพื่อศึกษาคติความเชื่อในการเล่นดนตรีหัวไม้ 2) เพื่อศึกษาสุนทรียภาพการใช้ภาษาและภาพสะท้อนความเชื่อในกลอนหัวไม้ ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพในการศึกษา (Qualitative Research) ใช้กระบวนการสัมภาษณ์และการสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม โดยมีกลุ่มเป้าหมายที่สำคัญ ได้แก่ นักดนตรีหัวไม้ จำนวน 5 คน ผู้สูงอายุที่มีความรู้ มีประสบการณ์เกี่ยวกับดนตรีหัวไม้ และผู้มีส่วนร่วมในงานพิธีกรรม จำนวน 15 คน โดยมีเป้าหมายเพื่ออธิบายคติความเชื่อของชุมชนผ่านเนื้อหาในบทกลอนร้อง สุนทรียภาพของภาษาและวัฒนธรรมของดนตรีประกอบพิธีกรรม
         ผลการศึกษาพบว่า คติความเชื่อในการเล่นดนตรีหัวไม้ อำเภอบ้านโพธิ์ จังหวัดฉะเชิงเทรา ดนตรีประกอบในพิธีไหว้เจ้าพ่อโหรา เป็นความเชื่อของผู้คนในชุมชน การคุ้มครองผู้คนในชุมชน ให้อยู่กันอย่างร่มเย็นเป็นสุข ปราศจากเหตุเภทภัยทั้งปวง และพิธียกศาลประจำบ้าน มีการตั้งช้างประจำศาล เรียกว่า “ช้างเจ้า” สื่อความหมายถึง การถวายช้างต่อเจ้าที่ เพื่อให้เป็นบริวาร ให้เจ้าที่มีความพึงพอใจ และบันดาลความสำเร็จ สมความปรารถนาให้แก่ผู้อาศัยภายในบ้าน ส่วนสุนทรียภาพของภาษาในกลอนหัวไม้ มีคำประพันธ์ลักษณะเป็น กลอนหัวเดียว ความงามในภาษา มีการเล่นเสียงสัมผัสสระ สัมผัสพยัญชนะหรือสัมผัสอักษร การซ้ำคำ และการใช้โวหารภาพพจน์ ได้แก่ อุปมาอุปไมย อุปลักษณ์ อธิพจน์ สัทพจน์ ด้านภาพสะท้อนความเชื่อที่ปรากฏในกลอนหัวไม้ แบ่งออกเป็น 4 ประการ ได้แก่ 1) ความเชื่อในสิ่งเหนือธรรมชาติ 2) ความเชื่อเรื่องการบูชาครู       3) ความเชื่อเรื่องการเกิด ฤกษ์ ยาม 4) ความเชื่อเกี่ยวกับคำสอน การครองเรือนของผู้หญิง