แนวทางการจัดเก็บองค์ความรู้ด้านการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นสมุนไพรพื้นบ้านของชุมชนตำบลบางเตย อำเภอเมือง จังหวัดฉะเชิงเทรา

บทคัดย่อ

           การศึกษาแนวทางการจัดเก็บองค์ความรู้ด้านการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นสมุนไพรพื้นบ้านของชุมชนตำบลบางเตย  อำเภอเมือง  จังหวัดฉะเชิงเทรา  มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมองค์ความรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เกี่ยวกับสมุนไพรพื้นถิ่น  และแนวทางการจัดเก็บองค์ความรู้ด้านอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นสมุนไพรพื้นบ้านของชุมชนตำบลบางเตย  วิธีการศึกษาเป็นระเบียบวิจัยเชิงคุณภาพ  (Quantitative  research) โดยการศึกษาเอกสาร  การสัมภาษณ์เชิงลึก  (In-depth  interviews)  และการสนทนากลุ่มย่อย  (Focus  group) คัดเลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเจาะจง  (Purposive  sampling)  กลุ่มผู้สูงอายุระหว่าง  60 – 80  ปี  ของชุมชนตำบลบางเตย  จำนวน  30  คน  ผลการศึกษาพบว่า  1)  สมุนไพรพื้นบ้านที่ใช้ในชีวิตประจำวันในการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุ  จำนวน  21  ชนิด  ส่วนพืชสมุนไพรที่นำมาใช้ประโยชน์เป็น  ใบ  ลำต้น  ราก  ผล  เหง้า และน้ำยาง  สรรพคุณรักษาอาการเป็นยารักษาภายนอกและภายใน  ชุมชนมีผู้ทรงภูมิปัญญาด้านสมุนไพร จำนวน  3-5  คน  การถ่ายทอดองค์ความรู้จากหมอพื้นบ้านที่มีประสบการณ์และการถ่ายทอดตามแบบบรรพบุรุษ  โดยการลงมือปฏิบัติตามโรคที่ใช้สมุนไพรรักษาส่วนใหญ่  เป็นการป้องกันโรค  ดูแลสุขภาพ  อาการแก้ไข้ อาการอักเสบ  แผลพุพอง  อาการเกี่ยวกับทางเดินอาหาร  โดยการใช้เป็นยาสมุนไพร  และนำมาปรุงเป็นอาหาร  ผู้นำชุมชนมีบทบาทสำคัญในการปลุกจิตสำนึกให้คนชุมชนตระหนักถึงคุณค่าความสำคัญของสมุนไพรพื้นบ้านในการรักษาโรคและส่งเสริมสุขภาพ  ส่งเสริมสนับสนุนการปลูกพืชสมุนไพร  พัฒนาแปรรูปผลิตภัณฑ์สมุนไพรพื้นบ้าน  2)  แนวทางการจัดเก็บองค์ความรู้ด้านอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นสมุนไพรพื้นบ้านของชุมชนตำบลบางเตย  มีความต้องการสาธารณสุขอำเภอมาแนะนำความรู้ด้านสมุนไพรพื้นบ้าน  มีการจัดทำแผ่นพับความรู้สมุนไพร  เชิญวิทยากรอบรมความรู้การใช้สมุนไพร  สรรพคุณ  รวมทั้งการพัฒนาแปรรูปผลิตภัณฑ์สมุนไพรเหมาะสมกับผู้สูงอายุในชุมชน