กลองในพระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

          บทความนี้ศึกษาเกี่ยวกับประวัติความเป็นมา แนวคิด และความเชื่อเรื่องกลองในพระพุทธศาสนาเถรวาทสู่ความเชื่อของชาวลาว ซึ่งกลองในพระพุทธศาสนาใช้เสียงเป็นสิ่งสื่อสัญลักษณ์ การตีกลองเป็นกิจกรรมสำคัญในสมัยพุทธกาล กลองในพระไตรปิฎกและสมัยพุทธกาลมีหลายชนิด โดยจำแนกตามขนาดและชื่อเฉพาะ อีกทั้งยังเป็นเครื่องดนตรีในโลกสวรรค์ด้วย กลองในพระพุทธศาสนามีบทบาทเกี่ยวข้องกับการบำเพ็ญบารมีของพระโพธิสัตว์ เรื่องราวของอดีตพุทธเจ้า อดีตชาติของพระพุทธเจ้าและพระสาวก การละเล่นตีกลองถือเป็นปฏิปักษ์ต่อสมณเพศ และมักเกี่ยวข้องกับพระวินัยบัญญัติของพระสงฆ์ กลองถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของการประกาศชัยชนะ ใช้เป็นเครื่องหมายการประกาศธรรม ถูกนำมาอุปมากับหลักธรรมคำสอนในพระพุทธศาสนา สัมพันธ์กับแนวคิดเรื่องอานิสงส์ของกุศลธรรม และคุณวิเศษในพระพุทธศาสนา ความสำคัญของกลองถูกกล่าวถึงในคัมภีร์ชาดกจำนวนมาก อีกทั้งมีความสัมพันธ์กับเหตุการณ์พุทธปรินิพพาน และการปลงอายุสังขารของพระพุทธเจ้าอีกหลายตอน พระพุทธศาสนาของชาวลาวมีอัตลักษณ์และเอกลักษณ์พิเศษ เนื่องจากมีการผสมกับคติความเชื่อดั้งเดิมของชาวลาว รวมทั้งผสมกับความเชื่อทางพระพุทธศาสนาแบบมหายาน กลองในพระพุทธศาสนาเถรวาทของชาวลาว ถูกนำมาเป็นสัญลักษณ์ทางธรรม เสียงกลองถูกใช้ในการสืบทอดอายุพระพุทธศาสนา เป็นเสียงแห่งการประกาศธรรม การแสดงธรรม และเป็นเสียงแห่งตัวแทนของพุทธวจนะ ชาวลาวให้ความสำคัญกับเรื่องอานิสงส์การสร้างกลองและหอกลอง โดยมีจุดหมายสูงสุด คือ พระนิพพาน กลองเป็นเครื่องหมายการร่วมศรัทธาระหว่างพุทธศาสนิกชนลาวและชุมชนลาว โดยมีวัดเป็นศูนย์กลาง กลองถูกใช้ตีเป็นสัญญาณ เพื่อบอกเวลาในการทำบุญและสร้างกุศลกรรม เป็นเครื่องตักเตือนศาสนิกชนไม่ให้หลงลืมการทำบุญให้ทาน เป็นเครื่องดนตรีที่ผูกพันกับฮีดคองประเพณีของชาวลาว รวมถึงใช้ประโคมในพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนาและเทศกาลงานบุญ เสียงกลองลาวช่วยลดความตึงเครียดในการปฏิบัติธรรม ซึ่งสอดคล้องกับลักษณะนิสัยเฉพาะของชาวลาว นอกจากนี้เรื่องราวของกลองยังถูกผูกให้เกี่ยวข้องกับบุคคลสมัยพุทธกาล ผูกโยงกับพระพุทธเจ้า แสดงบทบาททั้งทางโลกและทางธรรม อีกทั้งเป็นเครื่องมือในการเข้าถึงคำสอนทางพระพุทธศาสนา และการระลึกถึงคำสอนของพระพุทธเจ้า