บทบาทพระสงฆ์ในการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีฮดสรง กรณีศึกษา พระอธิการธวัชชัย ถาวโร บ้านดงหมากไฟ ตำบลศรีสว่าง อำเภอโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

          งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์คือ 1. เพื่อศึกษาบทบาทพระสงฆ์ในการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีฮดสรง กรณีศึกษา พระอธิการธวัชชัย ถาวโร บ้านดงหมากไฟ ตำบลศรีสว่าง อำเภอโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด 2. เพื่อวิเคราะห์ปัญหาและอุปสรรคบทบาทของพระสงฆ์ในการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีฮดสรง กรณีศึกษาพระอธิการธวัชชัย ถาวโร บ้านดงหมากไฟ ตำบลศรีสว่าง อำเภอโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด 3. เพื่อเสนอแนะแนวทางการแก้ไขปัญหาและอุปสรรคของบทบาทพระสงฆ์ในการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีฮดสรง กรณีศึกษาพระอธิการธวัชชัย ถาวโร บ้านดงหมากไฟ ตำบลศรีสว่าง อำเภอโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (qualitative research) มีเครื่องมือในการวิจัย ได้แก่ แบบการสัมภาษณ์เชิงลึก (indepth interview) โดยมีกลุ่มเป้าหมาย 6 กลุ่ม คือ 1) ผู้ใหญ่บ้าน 2) ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน 3) คณะกรรมหมู่บ้าน 4) ปราญ์ชาวบ้าน 5) ประชาชน และ 6) พระสงฆ์ แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสาร วรรณกรรมและแบบสัมภาษณ์ มาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหา (content analysis)
          ผลการศึกษาประเด็นบทบาทพระสงฆ์ในการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีฮดสรง กรณีศึกษา พระอธิการธวัชชัย ถาวโร บ้านดงหมากไฟ ตำบลศรีสว่าง อำเภอโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด พบว่า ประเพณีฮดสรงจะดำเนินการในรูปแบบของกิจกรรมประเพณี โดยมีวัดเป็นสถานที่หลักในการจัดกิจกรรม พระสงฆ์ผู้ที่จะได้รับ      การฮดสรงจะประกอบไปด้วย 3 ปัจจัยหลัก คือ 1) ต้องเป็นผู้ที่มีพรรษากว่า 3 พรรษาขึ้นไป 2) ต้องเป็นผู้ที่มีการศึกษานักธรรมหรือพระไตรปิฎก และ 3) ต้องเป็นที่เคารพนับถือประชาชนในหมู่บ้าน พระสงฆ์ที่อยู่ครบ        3 พรรษา เมื่อได้รับการฮดจะมีตำแหน่งศรัทธาคือ ซา พระสงฆ์ที่อยู่ครบ 10 พรรษา เมื่อได้รับการฮดจะมีตำแหน่งศรัทธาคือ พระครูหรือญาครูซา ผลการศึกษาประเด็นปัญหาและอุปสรรคบทบาทของพระสงฆ์ในการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีฮดสรง กรณีศึกษา พระอธิการธวัชชัย ถาวโร บ้านดงหมากไฟ ตำบลศรีสว่าง อำเภอโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด พบว่า ประเพณีฮดสรงไม่ได้ดำเนินการจัดขึ้นทุกปีหรือจัดเป็นงานประจำปี จึงเป็นสาเหตุให้วัด     ที่มีพระภิกษุสงฆ์พร้อมที่จะได้รับการฮดสรงมีจำนวนน้อย เพราะว่าประเพณีฮดสรงต้องอาศัยพระภิกษุสงฆ์ที่มีความรู้ อยู่จำพรรษาได้มากกว่า 3 พรรษาขึ้นไป ด้วยเหตุนี้การจัดการเรียนรู้ให้แก่ชุมชนเรื่องประเพณีฮดสรง     จึงกระทำได้ยาก และผลการศึกษาประเด็นแนวทางการแก้ไขปัญหาและอุปสรรคของบทบาทพระสงฆ์ในการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีฮดสรง กรณีศึกษา พระอธิการธวัชชัย ถาวโร บ้านดงหมากไฟ ตำบลศรีสว่าง        อำเภอโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด พบว่า ควรมีการส่งเสริมให้พระภิกษุมีการศึกษา ให้ได้มีศรัทธาในการอยู่          ในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะการส่งเสริมจากเจ้าอาวาส การส่งเสริมจากชาวบ้าน หรือเป็นผู้อุปการะพระสงฆ์ และให้กำลังใจพระสงฆ์อยู่เสมอ ๆ เพราะประเพณีฮดสรงจะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อมีผู้ศรัทธา และพระสงฆ์อยู่จำพรรษา   ได้ครบ 3 หรือ 10 พรรษา