ภูมิปัญญาในการพัฒนาเสื่อทอมือลายขิด

บทคัดย่อ

เสื่อขิดมีประวัติความเป็นมายาวนานจากอดีตจนถึงปัจจุบัน  ภูมิปัญญาในการสร้างสรรค์ลวดลายเสื่อขิดมีความน่าสนใจ  เนื่องจากลายขิดในผืนเสื่อเกิดจากการก่อรูปของเส้นพุ่งหรือเส้นแนวนอนเท่านั้นไม่มีลวดลายที่เกิดขึ้นจากเส้นยืน  แตกต่างจากการทอผ้าขิดที่เส้นยืนจะปรากฏเป็นส่วนหนึ่งในการก่อรูปลายขิดด้วยและมีการทอเส้นด้ายลายขัดสลับกับเส้นด้ายลายขิดซึ่งไม่มีวิธีการนี้ในเสื่อขิดทอมือ  การก่อรูปของลายในเสื่อขิดจะเกิดจากการสลับยกและข่มเส้นพุ่งขึ้นเหนือหรือใต้เชือกเส้นยืนในตำแหน่งตรงข้ามกันเป็นคู่  โดยเส้นลายคู่หนึ่งมักทอซ้ำ 2, 3, 4 หรือ 6 เส้นขึ้นกับขนาดของวัสดุทอ  ลวดลายขิดในเส้นพุ่งนี้เป็นลายที่เกิดจากเส้นตรงหรือเส้นเฉียง  ลายขิดจึงมักมีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมแบบต่างๆ  เช่น  สี่เหลี่ยมด้านเท่า  สี่เหลี่ยมผืนผ้า  สี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด  เป็นต้น  มีการซ้ำลายไปตามความยาวผืนเสื่อในลักษณะสมมาตรพลิกกลับไปมา  ปัจจุบันนิยมใช้ไม้เก็บลายหรือกระบอกเก็บลายที่ทำจากท่อพีวีซีมาช่วยในการทอลายขิดแทนการเก็บลายทีละไม้  ทำให้สามารถทำซ้ำลายทอเสื่อขิดได้ง่าย  และมีการจำหน่ายกระบอกเก็บลายกระจายไปสู่พื้นที่ต่างๆ  จึงควรมีการออกแบบและกำหนดลวดลายเฉพาะแต่ละถิ่นเพื่อสร้างเอกลักษณ์เป็นจุดขายให้แก่ผลิตภัณฑ์เสื่อทอมือลายขิดในแต่ละพื้นที่ได้