การเรียนรู้เชิงรุก: วาทกรรมการศึกษาเพื่อพัฒนาผู้เรียน
DOI:
https://doi.org/10.14456/educu.2024.2คำสำคัญ:
การเรียนรู้เชิงรุก, การพัฒนาผู้เรียน, วาทกรรมการศึกษาบทคัดย่อ
การเรียนรู้เชิงรุก หรือ active learning เป็นแนวคิดในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาและผู้เรียน
ในศตวรรษที่ 21 ที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานปรัชญาการศึกษาพิพัฒนาการนิยม และทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ ซึ่งถูกหยิบยกขึ้นมาถ่ายทอดเพื่อสร้างความหมายอย่างมีนัยสำคัญ จนกลายเป็นวาทกรรมการเรียนรู้เชิงรุก โดยผ่านเครื่องมือที่ตราขึ้น
เป็นกฎหมาย นโยบาย และยุทธศาสตร์ต่าง ๆ ของรัฐ เพื่อใช้ในการขับเคลื่อนและปฏิรูปการศึกษาของประเทศไทย
สู่การปฏิบัติในชั้นเรียน บทความนี้จึงมุ่งศึกษาและนำเสนอถึงการเรียนรู้เชิงรุกที่ถูกประกอบสร้างความหมายให้
เป็นวาทกรรมกระแสหลักแห่งการพัฒนาคุณภาพการศึกษา และมีอิทธิพลที่ครอบงำความคิดและวิถีปฏิบัติของผู้คน
ในแวดวงการศึกษา อย่างไรก็ดี พบประเด็นสำคัญเกี่ยวกับวาทกรรมการเรียนรู้เชิงรุก คือ มุมมองในการอธิบายความหมาย และปัจจัยที่มีผลต่อการส่งต่อวาทกรรมที่ทำให้เกิดมโนทัศน์ที่คลาดเคลื่อน ดังนั้น การนำชุดความรู้
และแนวคิดของการเรียนรู้เชิงรุกไปใช้ ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการศึกษาทุกระดับจะต้องมีความรู้ ความเข้าใจในรากฐานและคุณค่าของแนวคิดนี้อย่างถ่องแท้ โดยเฉพาะผู้สอนที่จะต้องนำการเรียนรู้เชิงรุกไปปฏิบัติในชั้นเรียน อันจะนำไปสู่การพัฒนาผู้เรียนให้มีสมรรถนะที่จำเป็นต่อการเรียนรู้และการทำงาน สามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีความสุข
ช่วยนำประเทศไทยไปสู่ความยั่งยืนตามอุดมการณ์ที่ได้ประกาศไว้ในตัวบทวาทกรรม
เอกสารอ้างอิง
ภาษาไทย
กมล โพธิเย็น. (2564). Active learning: การจัดการเรียนรู้ที่ตอบโจทย์การจัดการศึกษาในศตวรรษที่ 21.
วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 3(2), 11-28.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2559). แผนพัฒนาการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560-2564).
สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2564, 29 ธันวาคม). นโยบายและจุดเน้นของกระทรวงศึกษาธิการ ประจำปี
งบประมาณ พ.ศ. 2566. https://www.moe.go.th/360policy-and-focus-moe-2023
กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.). (2566, 3 สิงหาคม). เปลี่ยนครูเป็นนักจัดการเรียนรู้ ท้าทาย
โจทย์การศึกษา พัฒนาผู้เรียนให้เป็นประชากรโลกในศตวรรษที่ 21. https://www.facebook.com/ photo/?fbid=678447324316262&set=a.647431894084472
ชัยวัฒน์ สุทธิรัตน์. (2557). เทคนิคการใช้คำถาม พัฒนาการคิด. (พิมพ์ครั้งที่ 4). วีพรินท์.
ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร. (2560). วาทกรรมการพัฒนา. (พิมพ์ครั้งที่ 6). วิภาษา.
ณัฐพร พานโพธิ์ทอง. (2556). วาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ตามแนวภาษาศาสตร์: แนวคิดและ
การนำมาศึกษาวาทกรรมในภาษาไทย. (พิมพ์ครั้งที่ 2). คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ณิรดา เวชญาลักษณ์. (2562). หลักการบริหารจัดการชั้นเรียน. (พิมพ์ครั้งที่ 2). สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย.
ทิศนา แขมมณี. (2566). ศาสตร์การสอน องค์ความรู้เพื่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ.
(พิมพ์ครั้งที่ 26). สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ธงชัย สมบูรณ์. (2562). วาทกรรมการศึกษาไทย: รวมข้อคิดและข้อวิจารณ์การศึกษาไทย. สำนักพิมพ์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
นนทลี พรธาดาวิทย์. (2561). การจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning. (พิมพ์ครั้งที่ 2). ทริปเพิ้ล เอ็ดดูเคชั่น.
นิภาพร กุลสมบูรณ์ และ สุวิมล ว่องวาณิช. (2565). Active Learning: จากความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนสู่
ปรัชญาและทฤษฎีรากฐานตั้งทิศให้ถูก เพื่อไม่ทิ้งครูให้หลงทางอีกต่อไป. คุรุสภาวิทยาจารย์, 3(2), 1-16.
ปิยวรรณ วิเศษสุวรรณภูมิ. (2566). การเสริมสร้างแรงจูงใจสำหรับผู้เรียนในยุคดิจิทัล. สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566-2570). (2565, 1 พฤศจิกายน).
ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 139 ตอนพิเศษ 258 ง. หน้า 1.
พรทิพย์ วงศ์ไพบูลย์. (2560). การเรียนรู้เชิงรุกและการมีส่วนร่วมของผู้เรียน (Active Learning).
วารสารสถาบันวิจัยญาณสังวร มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย, 8(2), 327-336.
พิมพันธ์ เดชะคุปต์, พเยาว์ ยินดีสุข, และ พรเทพ จันทราอุกฤษฎ์. (2566). การเรียนรู้เชิงรุกเสริมสร้าง
สมรรถนะ. สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ไพฑูรย์ สินลารัตน์. (2561). ปรัชญาการศึกษาเบื้องต้น. (พิมพ์ครั้งที่ 12). สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
มนสิช สิทธิสมบูรณ์. (2565). กลยุทธ์การจัดการเรียนรู้เชิงรุก. มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
วิจารณ์ พานิช. (2555). วิถีสร้างการเรียนรู้เพื่อศิษย์ในศตวรรษที่ 21. มูลนิธิสดศรี-สฤษดิวงศ์.
วิทยากร เชียงกูล. (2545). ปฏิรูปการศึกษาอย่างไร. วารสารมิตรครู, 1(2), 16-18.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2564, 28 ธันวาคม). นโยบายและจุดเน้นของสำนักงาน
คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2566. https://www.obec.go.th/ about/นโยบายสพฐ-ปีงบประมาณ-พ-ศ-2566
สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. (2564). พจนานุกรมศัพท์ศึกษาศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา. (พิมพ์ครั้งที่ 2).
สำนักงานราชบัณฑิตยสภา.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2560). แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2579. พริกหวานกราฟฟิค.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2561). สภาวะการศึกษาไทยปี 2559/2560 แนวทางการปฏิรูป
การศึกษาไทยเพื่อก้าวสู่ยุค Thailand 4.0. พริกหวานกราฟฟิค.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2564ก). ข้อเสนอระบบการเรียนรู้ที่ตอบสนองการเปลี่ยนแปลงของโลก
อนาคตในปี 2040. อีเลฟเล่น สตาร์ อินเตอร์เทรด.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2564ข). รายงานผลการศึกษาภาวะถดถอยทางการเรียนรู้ของผู้เรียน
ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานในสถานการณ์โควิด-19: สภาพการณ์ บทเรียน และแนวทางการพัฒนา
คุณภาพการเรียนรู้. http://backoffice.onec.go.th/uploads/Book/1932-file.pdf
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2564ค). แนวทางการจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะเชิงรุก: ถอดบทเรียน
จากแนวคิดสู่การปฏิบัติ. เอส. บี. เค. การพิมพ์.
สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา. (2559). คู่มือบริหารจัดการเวลาเรียน ตามนโยบาย “ลดเวลาเรียน
เพิ่มเวลารู้”. ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
สุมาลี ชัยเจริญ. (2559). การออกแบบการสอน หลักการ ทฤษฎี สู่การปฏิบัติ. (พิมพ์ครั้งที่ 2). สาขาเทคโนโลยี
การศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
สุระ บรรจงจิตร. (2551). “Active Learning”: ดาบสองคม. วารสารโรงเรียนนายเรือ, 8(1), 34-42.
อมลวรรณ วีรธรรมโม. (2548). องค์กรแห่งการเรียนรู้: แนวทางการพัฒนาองค์กรสู่สังคมแห่งการเรียนรู้.
วารสารมหาวิทยาลัยทักษิณ, 8(2), 60-65.
ออมสิน จตุพร และ อมรรัตน์ วัฒนาธร. (2557). หลักสูตรที่เน้นผลลัพธ์เป็นฐาน: การวิเคราะห์วาทกรรม
หลักสูตรโดยใช้กระบวนทัศน์ยุคหลังสังคมสมัยใหม่. วารสารครุศาสตร์, 42(4), 171-184.
ภาษาอังกฤษ
Bonwell, C. C., & Eison, J. A. (1991). Active Learning: Creating Excitement in the Classroom.
ERIC Digest. Washington D.C.: ERIC Clearinghouse on Higher Education.
https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED336049.pdf
Cambridge Assessment International Education. (2019A). Active Learning. https://www.
cambridgeinternational.org/Images/271174-active-learning.pdf
Cambridge Assessment International Education. (2019B). Getting Start with Active Learning.
https://www.cambridge-community.org.uk/professional-development/gswal/index.html
Felder, R. M., & Brent, R. (2009). Active learning: An introduction. ASQ higher education brief, 2(4), 1-5.
Harmin, M. & Toth, M. (2006). Inspiring Active Learning: A Complete Handbook for
Today's Teachers Gale virtual reference library. (2nd ed.). ASCD.
Michael, J. (2006). Where's the evidence that active learning works?. Advances in Physiology
Education, 30(4), 159-167. https://doi.org/10.1152/advan.00053.2006
Oakley, B., Rogowsky, B. & Sejnowski, T., J. (2021). Uncommon Sense Teaching: Practical
Insights in Brain Science to Help Students Learn. TarcherPerigee, an imprint of
Penguin Random House LLC.
Phala, J. & Chamrat, S. (2019). Learner Characteristics as Consequences of Active Learning.
In IAMSTEM 2018 Editorial Team (Eds.), Journal of Physics: Conference Series: Vol.
International Annual Meeting on STEM Education (I AM STEM) 2018 (pp. 1-12).
https://doi.org/10.1088/1742-6596/1340/1/012083
Watson, R. (2021). Active Learning Spectrum. University of Wyoming. http://www.uwyo.
edu/science-initiative/lamp/al_spectrum.html
Van Dijk, T. A. (1998). Ideology: A multidisciplinary approach. SAGE.
University of Minnesota. (n.d.). Active Learning. https://cei.umn.edu/teaching-esources/active-learning.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
