The Effects of Contemplative Facilitation on the Enhancement of Self-Awareness among the Elderly: A Case Study of the Social Welfare Development Center for Older Persons
Keywords:
contemplative facilitation process, elderly, self-awareness, deep listeningAbstract
This action research aims to examine a contemplative facilitation process that fosters self-awareness among the elderly. The participants were 10 elderly people from a Social Welfare Development Center for Older Persons in Phra Nakhon Si Ayutthaya Province. Qualitative data were collected through participant observation and in-depth interviews, and data were analyzed using thematic analysis. The results revealed that the developed contemplative facilitation process, grounded in mindfulness cultivation, observation of the body, emotions, and thoughts, and deep listening, comprised eight activity sessions incorporating art-based activities and nature-connected practices. This process led to the development of self-awareness in four main areas: 1) Self-understanding – observing and recognizing oneself, accepting oneself, and appreciating one’s intrinsic value. 2) Openness and acceptance of differences – listening without judgment, accepting and valuing others, and broadening life perspectives. 3) Inner growth – experiencing safety and trust, inner calm and stability, focused attention, subtlety, renewed mental energy, and deeper interpersonal connections, and 4) Understanding and acceptance of life’s reality – recognizing interconnectedness in life, accepting life’s changes, and applying this understanding to daily living. The findings of this study indicate that the contemplative facilitation process has potential for enhancing self-awareness among the elderly, fostering holistic cultivation of mindfulness and wisdom, and consequently contributing to the improvement of quality of life in all dimensions.
References
ภาษาไทย
กัลยรัตน์ ศรกล้า. (2561). ปัจจัยทำนายความยืดหยุ่นของผู้สูงอายุที่อาศัยในสถานสงเคราะห์คนชรา [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยบูรพา]. Burapha University Research Information. https://buuir.buu.ac.th/bitstream/1234567890/8096/1/Fulltext.pdf
กรมกิจการผู้สูงอายุ, กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์, และ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (2566). แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2566 - 2580). https://www.dop.go.th/download/laws/th1653553501-843_0.pdf
เขมจิรา ธรรมสอน และ ประยุทธ ไทยธานี. (2565). ผลของกิจกรรมจิตตปัญญาศึกษาที่มีต่อการเห็นคุณค่าในตนเองของพนักงานโรงแรม. วารสารราชพฤกษ์, 20(1), 27-37. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/Ratchaphruekjournal/article/view/252742
จิราพร เกศพิชญวัฒนา, สุวิณี วิวัฒน์วานิช, อังคณา ศรีสุข, และ สหรัฐ เจตมโนรมย์. (2561). เรียนรู้เข้าใจวัยสูงอายุ. ยืนยงการพิมพ์.
ชนินทร โสวนะปรีชา, เพริศพรรณ แดนศิลป์, และ หิมพรรณ รักแต่งาม. (2568). กลับมายืนบนพื้นดิน: งานวิจัยเรื่องเล่าว่าด้วยชีวิตในช่วงเวลาเปลี่ยนผ่านของผมด้วยการฝึกปฏิบัติตามแนวทางจิตตปัญญาศึกษา. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 36(1), 138-152. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/edubuu/article/view/274635/184409
ฐิตยากร ถิราติ. (2567). ไม่มีคนคนนี้อีกแล้ว: งานวิจัยเรื่องเล่าว่าด้วยการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยมหิดล.
ตฤณ นาคประเสริฐ. (2567). ประสบการณ์การจัดกระบวนการจิตตปัญญาศึกษา: กรณีศึกษาโครงการ Uncover “I” (Awareness in organization) แก่บุคลากรในองค์กร [สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยมหิดล.
เติมศักดิ์ คทวณิช. (2566). จิตวิทยาทั่วไป. ซีเอ็ดยูเคชั่น.
ธนา นิลชัยโกวิทย์ และ อดิศร จันทรสุข. (2559). ศิลปะการจัดกระบวนการเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลง: คู่มือกระบวนกรจิตตปัญญา (พิมพ์ครั้งที่ 2). วีพริ้นท์.
นันธนันท์ โพธิ์รักษาเจริญ. (2563). การวิจัยและพัฒนากระบวนการเรียนรู้การเต้นแทงโก้อาร์เจนตินาตามแนวทางจิตตปัญญาศึกษา [สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหิดล]. Mahidol University Library and Knowledge Center. https://repository.li.mahidol.ac.th/handle/123456789/99524
เบญจมาศ ธีระโรจนพงษ์. (2563). ประสบการณ์การเปลี่ยนแปลงภายในของฉันจากการวาดลายเส้นเซนแทงเกิล [สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยมหิดล.
ประสิทธิ์ ลีระพันธ์. (2567). การวิจัยเพื่อแก้ไขปัญหาสุขภาพ: แนวคิดและกระบวนการปฏิบัติการ การวิจัยเชิงปฏิบัติการ. เจริญดีมั่นคงการพิมพ์.
ปัญจวัฒน์ จูมลี. (2564). ผลของโปรแกรมกิจกรรมศิลปะแบบกลุ่มต่อการเห็นคุณค่าในตนเองและภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในศูนย์พัฒนาการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยบูรพา]. DSpace JSPUI. https://ir.buu.ac.th/dspace/bitstream/1513/481/1/59920048.pdf
ปิยนาฏ สิทธิฤทธิ์. (2549). ปัจจัยเชิงสาเหตุที่มีผลต่อการตระหนักรู้ตนเองของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ในเขตพื้นที่การศึกษานครศรีธรรมราช เขต 2 [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ]. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. http://thesis.swu.ac.th/swuthesis/Ed_Re_Sta/Piyanart_S.pdf
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต). (2557). สมาธิแบบพุทธ (พิมพ์ครั้งที่ 21). วัดญาณเวศกวัน.
มนลดา กล่อมแก้ว. (2555). การสร้างแบบวัดทักษะชีวิตสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ]. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. http://thesis.swu.ac.th/swuthesis/Ed_Mea/Monlada_K.pdf
วิชช์ เกษมทรัพย์. (2564, 25 กรกฎาคม). ไทยพร้อมหรือไม่ กับการก้าวสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์. มหาวิทยาลัยมหิดล. https://op.mahidol.ac.th/ga/posttoday-22-2/
ศุภรัตน์ อิ่มวัฒนกุล. (2552). ผลของการประยุกต์ใช้โปรแกรมทักษะชีวิตร่วมกับการสนับสนุนจากผู้ปกครอง (5A’3) เพื่อป้องกันการสูบบุหรี่ในวัยรุ่นชุมชนแออัด [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหิดล]. มหาวิทยาลัยมหิดล. https://doi.org/10.14457/MU.the.2009.49
สุจิตรา สมพงษ์. (2555). ความสุขของผู้สูงอายุในสถานสงเคราะห์คนชราในจังหวัดนครปฐม [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร]. หอสมุดวังท่าพระ มหาวิทยาลัยศิลปากร. http://www.thapra.lib.su.ac.th/objects/thesis/fulltext/snamcn/Sujitra_Somphong/fulltext.pdf
โสรีช์ โพธิแก้ว. (2553). การสังเคราะห์หลักอริยสัจ 4 สู่กระบวนการปรึกษาเชิงจิตวิทยา/จิตรักษา เพื่อการพัฒนา รักษาและเยียวยาชีวิตจิตใจ: แนวคิด แนวทาง ประสบการณ์ และงานวิจัย. คณะจิตวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สรชา ตนานุวัฒน์ และ ธีรวรรณ ธีระพงษ์. (2566). ประสบการณ์ความเชื่อมโยงกับธรรมชาติและกระบวนการพัฒนาความงอกงามแห่งตนของกลุ่มธรรมยาตรา. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 11(3), 993-1004. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/journal-peace/article/view/258850
อดิศร เนาวนนท์ และ สุภาวดี วิสุวรรณ. (2565). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมความสุขในการเรียนโดยใช้แนวคิดจิตตปัญญาศึกษาและการเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลง. วารสารการวิจัยกาสะลองคำ, 16(1), 109-120. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/ksk/article/view/257730
อริสา สุมามาลย์. (2556). การพัฒนาปัญญาด้วยกระบวนการเรียนรู้แนวจิตตปัญญาศึกษา: กรณีศึกษาโรงพยาบาลน้ำเกลี้ยง จังหวัดศรีสะเกษ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหิดล]. Mahidol IR. https://repository.li.mahidol.ac.th/handle/123456789/93499
โอโช่. (2562). Awareness: The Key to Living in Balance [ตื่นรู้: กุญแจสู่ชีวิตที่สมดุล] (พิมพ์ครั้งที่ 2). ภาพพิมพ์.
ภาษาอังกฤษ
Archibald, M. M., & Kitson, A. L. (2020). Using the arts for awareness, communication and knowledge translation in older adulthood: A scoping review. Arts & Health, 12(2), 99–115. https://doi.org/10.1080/17533015.2019.1608567
Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848. https://selfdeterminationtheory.org/SDT/documents/2003_BrownRyan.pdf
Dahl, C. J., & Davidson, R. J. (2019). Mindfulness and the contemplative life: Pathways to connection, insight, and purpose. Current Opinion in Psychology, 28, 60–64. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2018.11.007
Goleman, D. (1998). Working with emotional intelligence. Bantam Books.
Hammerle, M. (2015). Conceptualizing contemplative practice as pedagogy: Approaches to mindful inquiry in higher education [Doctoral dissertation, The University of Vermont]. SciSpace. https://scispace.com/pdf/conceptualizing-contemplative-practice-as-pedagogy-41qduitamu.pdf
Kemmis, S., & McTaggart, R. (1990). The action research planner. Deakin University Press.
Mahlo, L., & Windsor, T. D. (2021). Older and more mindful? Age differences in mindfulness components and well-being. Aging & Mental Health, 25(7), 1320–1331. https://doi.org/10.1080/13607863.2020.1734915
McGarrigle, T., & Walsh, C. A. (2011). Mindfulness, self-care, and wellness in social work: Effects of contemplative training. Journal of Religion & Spirituality in Social Work: Social Thought, 30(3), 212–233. https://doi.org/10.1080/15426432.2011.587384
Nilsson, H., Bülow, P. H., & Kazemi, A. (2015). Mindful sustainable aging: Advancing a comprehensive approach to the challenges and opportunities of old age. Europe's Journal of Psychology, 11(3), 494–508. https://doi.org/10.5964/ejop.v11i3.949
Shapiro, S. L., Brown, K. W., & Astin, J. (2011). Toward the integration of meditation into higher education: A review of research evidence. Teachers College Record, 113(3), 493–528. https://doi.org/10.1177/016146811111300306
Tierno, B. (2024). Enhancing understanding through self-awareness: A medical humanities approach to increasing practitioner self-awareness and strengthening patient connection [Doctoral dissertation, Drew University]. Drew University Digital Collections. https://digitalcollections.drew.edu/UniversityArchives/ThesesAndDissertations/CSGS/DMH/2024/Tierno/openaccess/BTierno.pdf
Zahoor, I., Khan, S. N., & Sarwar, N. (2025). Inner reflections: Exploring the effect of contemplative art on students' self-awareness. Academy of Education and Social Sciences Review, 5(1), 26–37. https://doi.org/10.5281/zenodo.14996552
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
