มาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน ศึกษากรณีการยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินของเจ้าหน้าที่รัฐตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561 มาตรา 130

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาแนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับการยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน 2. เพื่อศึกษามาตรการทางกฎหมายที่เกี่ยวกับการยื่นบัญชีทรัพย์และหนี้สินของในประเทศไทยและต่างประเทศ 3. เพื่อวิเคราะห์ปัญหาและเปรียบเทียบมาตรการทางกฎหมายในการยื่นบัญชีทรัพย์และหนี้สินของในประเทศไทยและต่างประเทศ และ 4. เพื่อเสนอแนวทางแก้ไขปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับการยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน เป็นการวิจัยแบบเชิงคุณภาพ ซึ่งใช้วิธีการวิจัยเอกสาร วิเคราะห์ข้อมูลโดยเอกสารทางกฎหมาย ตำรา วารสาร บทความวิชาการ สื่ออินเตอร์เน็ต ทั้งจากภาษาไทยและภาษาต่างประเทศ โดยใช้วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา และวิธีวิเคราะห์เชิงตรรกวิทยา ผลการวิจัยพบว่า 1) ตามแนวคิดและทฤษฎีการยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน เป็นเครื่องมือสำคัญในการป้องกันการทุจริต และเป็นกลไกในการตรวจสอบการใช้อำนาจของรัฐของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองและเจ้าหน้าที่ของรัฐ 2) ประเทศสิงคโปร์และฮ่องกง กำหนดให้เจ้าหน้าที่ของรัฐทุกตำแหน่งยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินในทุก ๆ ปี และประเทศจอร์เจีย มีการสุ่มตรวจบัญชีทรัพย์สินโดยระบบอิเล็กทรอนิกส์ สำหรับประเทศไทยนั้น ได้กำหนดให้เจ้าหน้าที่ของรัฐทุกตำแหน่ง นอกจากที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. กำหนดไว้ ยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินต่อหัวหน้าหน่วยงานต้นสังกัด ไว้ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561 มาตรา 130 3) ปัจจุบันยังไม่มีการตราพระราชกฤษฎีกาเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ ระยะเวลา วิธีการยื่นและการเก็บรักษาบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินออกมาใช้บังคับ ทำให้การป้องกันการทุจริตโดยการยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์ของกฎหมาย และ 4) ควรกำหนดให้เจ้าหน้าที่ของรัฐทุกระดับ ยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน เมื่อเข้าดำรงตำแหน่ง พ้นจากการเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐ การเปลี่ยนแปลงของทรัพย์สินและทุก ๆ 3 ปีตลอดการเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐ ภายใน 60 วัน โดยกำหนดให้หน่วยงานต้นสังกัด จัดเก็บข้อมูลบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน เป็นความลับของราชการ และหากจงใจไม่ยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินให้มีความผิดทางวินัย และต้องดำเนินการยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินให้แล้วเสร็จ รวมทั้งการกำหนดให้มีการสุ่มตรวจสอบบัญชีทรัพย์และหนี้สินผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์