การวิจัยเชิงเอกสารเพื่อสังเคราะห์การใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นใน การลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติของประเทศอินโดนีเซีย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและสังเคราะห์การใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นของอินโดนีเซียที่มีต่อการจัดการภัยพิบัติตามกรอบแนวคิดเซนได จากบทความวิจัย บทความวิชาการและเอกสารของหน่วยงานภาครัฐและภาคเอกชน โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงเอกสารตามแนวทางของ Scott (1990; 2006) จำนวน 14 ฉบับ
ผลการวิจัยพบว่าลักษณะภูมิปัญญาท้องถิ่นในการจัดการภัยพิบัติของประเทศอินโดนีเซีย สามารถแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบตามกรอบเซนไดซึ่งเป็นกรอบการจัดการภัยพิบัติระดับสากลที่มีการดำเนินการอยู่ในปัจจุบัน 1) มาตรการใช้โครงสร้างจะมีการใช้ภูมิปัญญาในการก่อสร้างบ้านเรือนเพื่อรองรับภัยพิบัติเช่น แผ่นดินไหว โดยการสร้างจากไม้หรือไม้ไผ่ และพบว่าหลังเกิดภัยพิบัติมีการใช้องค์ความรู้ในการก่อสร้างบ้านมาใช้เพื่อการซ่อมแซมหรือสร้างบ้านขึ้นใหม่ 2) มาตรการที่ไม่ใช้โครงสร้าง พบว่ามีการถ่ายทอดความรู้จากรุ่นสู่ร่นมากที่สุดโดยส่วนใหญ่จะเป็นการถ่ายทอดในชุมชนไม่ได้ถูกใช้โดยทั่วไป รองลงมาคือการถ่ายทอดความรู้หรือประสบการณ์ด้านภัยพิบัติผ่านทางบทเพลง บทกลอน เรื่องเล่า ศิลปะด้านภัยพิบัติ ลำดับถัดมาคือการรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมภายในชุมชนของตนเอง ลำดับถัดมาคือประเพณีหรือพิธีกรรมทางศาสนา และการสร้างเครือข่ายทางสังคม ลำดับถัดมาคือ การที่ชุมชนอยู่ร่วมกับธรรมชาติ บทบาทและการตัดสินใจของผู้นำชุมชนในการสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น และสังเกตสิ่งผิดปกติ ลำดับถัดมาคือ ความสามัคคีในชุมชน และลำดับสุดท้ายคือ กฎระเบียบทางศาสนาและ มีแผนที่แสดงพื้นที่เสี่ยงอันตรายที่จะเกิดขึ้นในพื้นที่ ซึ่งผลการวิจัยเชิงเอกสารครั้งนี้จะเป็นกรอบแนวคิดในการทำวิจัยในอนาคตเพื่อพัฒนาการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นกับการจัดการภัยพิบัติในพื้นที่อื่นๆ ต่อไป
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย. (2559). การลดความเสี่ยงจาก สาธารณภัย. บริษัท เวิร์ค พริ้นติ้ง จำกัด.
Aksa, F. I. (2020). Wisdom of indigenous and tacit knowledge for disaster risk reduction. Indonesian Journal of Geography, 52(3), 418-426. https://doi.org/10.22146/ijg.47321
A'la, A., Mukminan, M., Anisfa, D. S., & Putri, A. P. (2023). The belief system serves as a disaster mitigation mechanism to preserve the local wisdom of the Baduy tribe. Jurnal Penelitian Sosial Keagamaan, 17(1), 45-58. https://doi.org/10.18326/infsl3.v17i1.45-58
Arisanty, D., Rajiani, I., Mutiani, M., Hastuti, K. P., Abbas, E. W., Rosadi, D., & Muhaimin, M. (2023). Social capital of Banjarese for peatland fire mitigation: Combining local wisdom and environment. World, 4(4), 745– 757. https://doi.org/10.3390/world4040047
Cahyono, S. A., Wuryanta, A., & Lastiantoro, C. Y. (2021). The local knowledge to mitigate the landslide disaster in Beruk village, Jatiyoso sub-district, Karanganyar regency. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 874(1), 012015. https://doi.org/10.1088/1755-1315/874/1/ 012015
Cazabat, C. (2023). Disaster displacement: Indonesia country briefing. Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC) and Asian Development Bank. Retrieved February 21, 2024, from https://www.internal- displacement.org/publications/disaster-displacement-indonesia-country- briefing-0/
Center For Excellence In Disaster Management & Humanitarian Assistance. (2021). INDONESIA disaster management reference handbook. https://www.preventionweb.net/publication/indonesia-disaster- management-reference-handbook-2021
Fakhruddin, I., & Elmada, M. A. G. (2022). Local wisdom as a part of disaster communication: A study on the local storytelling in disaster mitigation. ETNOSIA: Jurnal Etnografi Indonesia, 7(2), 154–166. https://doi.org/10.31947/etnosia.v7i2.22145
Hutagalung, S. S., & Indrajat, H. (2020). Adoption of local wisdom in disaster management in Indonesia. International Journal of Scientific & Technology Research, 9(3), 48-52. http://repository.lppm.unila.ac.id/ 19624/1/Adoption-Of-Local-Wisdom-In-Disaster-Management-In- Indonesia%281%29.pdf
Koopman, J. (2023). Subawe, traditional knowledge, and faith-based organisations promoting social capital and disaster preparedness: A Lombok, Indonesia case study. International Journal of Disaster Risk Reduction, 94, 103837. https://www.sciencedirect.com/science/ article/pii/S2212420923003175
Mikulecký, P., Punčochářová, A., Babič, F., Bureš, V., Čech, P., Husáková, M., Mls, K., Nacházel, T., Ponce, D., Štekerová, K., Triantafyllou, I., Tučník, P., Sunanda, V., & Zanker, M. (2023). Dealing with risks associated with tsunamis using indigenous knowledge approaches. International Journal of Disaster Risk Reduction, 86, 103534. https://www. sciencedirect.com/science/article/pii/S2212420923000146
Nopriyasman, N., Asnan, G., Fauzi, A., Hastuti, I. P., Ritonga, A. H., Kurniawan, V., & Mairiska, R. (2024). Indigenous signs: The wisdom of Nagari communities toward natural disaster in Pasaman Barat. International Journal of Disaster Risk Reduction, 107, 2-11. https://www. sciencedirect.com/science/article/pii/S2212420924002590
Noviana, E., Faizah, H., Mustafa, M. N., Elmustian, Hermandra, Kurniaman, O., Rusandi, M. A. R., & Situmorang, D. D. B. (2023). Understanding 'Tunjuk Ajar Melayu Riau': Integrating local knowledge into environmental conservation and disaster education. Heliyon, 9, e19989. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e19989
Rozi, S., Ritonga, A., & Januar, J. (2021). Local community-based disaster management: The transformation of religious and local wisdom values in preparation to deal with natural hazards in West Sumatra, Indonesia. Jàmbá: Journal of Disaster Risk Studies, 13(1). https://doi.org/10.4102/jamba.v13i1.1020
Scott, J. A Matter of Record: Documentary Sources in Social Research. Cambridge: Policy Press, 1990. Social Research and Documentary Sources. Sage Benchmarks in Social Research Methods, Documentary Research Volume 1. SAGE Publication, 2006.
Suarmika, P. E., Arnyana, I. B. P., Suastra, I. W., & Margunayasa, I. G. (2022). Reconstruction of disaster education: The role of indigenous disaster mitigation for learning in Indonesian elementary schools. International Journal of Disaster Risk Reduction, 72, 102874. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2022.102874
Triastari, I., Dwiningrum, S. I. A., & Rahmia, S. H. (2021). Developing disaster mitigation education with local wisdom: Exemplified in Indonesia schools. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 884(1), 012004. https://doi.org/10.1088/1755-1315/884/1/012004
UN Office for Disaster Risk Reduction. (2023). Midterm review of the implementation of the Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030: Good practices in disaster risk reduction. Retrieved February 21, 2024, from https://www.undrr.org/publication/good-practices - disaster-risk-reduction-midterm-review-implementation-sendai- framework
Yuanjaya, P., & Meiwanda, G. (2021). The local wisdom of the Tenggerese people to coexist with disaster of Mount Bromo. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 884(1), 012029. https://doi.org/10.1088/1755-1315/884/1/012029