การปกครองส่วนภูมิภาคของไทย

บทคัดย่อ

การปกครองส่วนภูมิภาคของไทยเกิดขึ้นตั้งแต่สมัยสุโขทัย ในสมัยนี้ส่วนภูมิภาคแบ่งออกเป็นเมืองลูกหลวง และเมืองพระยามหานคร ต่อมาสมัยอยุธยา และสมัยรัตนโกสินทร์ แบ่งเป็นหัวเมืองชั้นเอก ชั้นโท ชั้นตรี ชั้นจัตวา พระมหากษัตริย์ส่งเจ้านาย หรือขุนนางที่ทรงไว้วางพระราชหฤทัยออกไปปกครอง มีอำนาจหน้าที่ เช่น การจัดเก็บภาษีอากร พิจารณาพิพากษาอรรถคดี การรักษาความสงบเรียบร้อย เป็นต้น สมัยรัชกาลที่ 5 ได้จัดการปกครองส่วนภูมิภาค เป็นมณฑล เมือง อำเภอ ตำบล และหมู่บ้านตามลำดับ การปกครองส่วนภูมิภาค จึงหมายถึงการแบ่งอำนาจหน้าที่ของกระทรวง ทบวง กรม ต่างๆ ไปให้เจ้าหน้าที่ของทางราชการส่วนกลางที่ได้รับการแต่งตั้งออกไปประจำตามเขตจังหวัด และอำเภอ ในส่วนภูมิภาคภายใต้การบังคับบัญชาของราชการส่วนกลาง ต่อมาได้ประกาศใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยระเบียบราชการบริหารแห่งราชอาณาจักรสยาม พ.ศ.2476 ยกเลิกมณฑลโดยให้ราชการส่วนภูมิภาคประกอบด้วย ภาค จังหวัด และอำเภอ การปกครองส่วนภูมิภาคในปัจจุบัน ได้แก่จังหวัด และอำเภอ ตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ.2534

           การปกครองส่วนภูมิภาคมีความสำคัญ คือทำให้เกิดประสิทธิภาพในการปกครอง เป็นศูนย์รวมการปกครองของรัฐ เพื่อให้สามารถปกครองได้ทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ เป็นผู้นำนโยบายของรัฐบาลไปสู่ภูมิภาคต่างๆ ซึ่งแสดงฐานะตัวแทนของรัฐ โดยนำภารกิจและนโยบายของรัฐบาลไปปฏิบัติให้เกิดผลสัมฤทธิ์ มีการคุ้มครอง ป้องกัน และช่วยเหลือประชาชนให้ได้รับความเป็นธรรม จัดให้มีการบริการภาครัฐให้ประชาชนเข้าถึงอย่างเสมอภาค รวดเร็ว และมีคุณภาพ ส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น ปฏิบัติหน้าที่อื่นตามที่คณะรัฐมนตรี กระทรวง ทบวง กรม หรือหน่วยงานอื่นของรัฐมอบหมาย หรือที่มีกฎหมายกำหนด  และอำเภอมีอำนาจหน้าที่เช่นเดียวกับจังหวัด รวมทั้งการส่งเสริม สนับสนุน และจัดให้มีการบริการร่วมกันของหน่วยงานของรัฐในลักษณะศูนย์บริการร่วม ประสานงานกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จัดให้มีการไกล่เกลี่ยประนอมข้อพิพาทเพื่อให้เกิดความสงบเรียบร้อยในสังคมอำเภอ ซึ่งมีหน่วยงานของส่วนราชการกระทรวงต่างๆ ไปอยู่ในราชการส่วนภูมิภาคเพื่อปฏิบัติหน้าที่ราชการของกระทรวงเหล่านั้น และต้องปฏิบัติหน้าที่ตามหลักธรรมาภิบาลให้มีการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี