หลักทศพิธราชธรรมกับการปกครอง

บทคัดย่อ

หลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนา ถึงแม้ว่าไม่ใช่ศาสตร์แห่งการเมืองการปกครองโดยตรงแต่มีหลักคำสอนสำคัญที่เกี่ยวเนี่องกับหลักการปกครองหรือการบริหารกิจการบ้านเมือง มีปรากฏอยู่ในพระสูตรหลายสูตรด้วยกัน หลักธรรมที่สำคัญที่สุดคือหลักทศพิธราชธรรม ปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎก  เล่มที่ 28  พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 20 ขุททกนิกาย ชาดก ภาค 2 ชื่อ มหาหังสชาดก มีเนื้อหาบ่งบอกถึงคุณสมบัติผู้ปกครอง (ราชา) ในการปกครอง อาณาประชาราษฎร์อย่างไรให้มีความสุข ทศพิธราชธรรม คือ จริยาวัตรที่พระเจ้าแผ่นดินทรงประพฤติเป็นหลักธรรมประจำพระองค์หรือคุณธรรมของผู้ปกครองบ้านเมืองมี 10 ประการ มี ทาน  การให้ เป็นต้น เป็นหลักธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าที่เกี่ยวข้องกับการปกครอง การคุ้มครอง ควบคุม ดูแลตนเองและบุคคลอื่น หลักทศพิธราชธรรมนี้ สามารถประยุกต์ใช้กับผู้ปกครองทุกระดับชั้นไม่เฉพราะแต่พระมหากษัตริย์เท่านั้น  เมื่อผู้ปกครองทุกระดับชั้นนำไปใช้ กับผู้ใต้ปกครอง จะทำให้เป็นนักปกครองที่ดี และได้ผู้ใต้ปกครองที่ดี ทั้งนี้ผู้ปกครองจะต้องปฏิบัติตามหลักทศพิธราชธรรมนี้ให้เป็นอัตตหิตสมบัติคือคุณสมบัติประจำตัวและปรหิตปฏิบัติคือปฏิบัติให้เกิดประโยชน์สุขแก่ผู้อื่นด้วย การปฏิบัติตามหลักธรรมนี้จึงจะสมบูรณ์เกิดผลสำเร็จเป็นประโยชน์แก่ส่วนรวมและสังคมอย่างแท้จริง