ทิศทางการจัดการเรียนการสอนและความต้องการเชิงสมรรถนะในการผลิตกำลังคนเพื่อการปฏิบัติวิชาชีพด้านสถาปัตยกรรมในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้ มีวัตถุประสงค์ในการนำเสนอทิศทางเชิงสมรรถนะในการผลิตกำลังคนทางสถาปัตยกรรม การวิจัยเป็นวิจัยแบบผสมผสาน ประกอบด้วย (1) การวิจัยเชิงเอกสาร และ (2) การวิจัยเชิงปริมาณผ่านแบบสอบถาม 3 กลุ่มได้แก่ กลุ่มบัณฑิต กลุ่มอาจารย์ และกลุ่มผู้ประกอบการ ถึงระดับความสำคัญของปัจจัยที่มีผลต่อการเรียนการสอนและการผลิตบัณฑิต จำนวน 45 คำ 3 ด้าน ได้แก่ (1) ด้านองค์ความรู้ (2) ด้านทักษะและจรรยาบรรณ และ (3) ทัศนคติหรือคุณลักษณะของสถาปนิก ด้านละ 15 คำ จากการศึกษาข้อมูลและการเปรียบเทียบระดับความสำคัญด้วยการวิเคราะห์ดัชนีความสำคัญสัมพันธ์ พบว่า แนวโน้มการผลิตกำลังคนมีความสัมพันธ์โดยตรงกับจำนวนหลักสูตรสาขาสถาปัตยกรรมศาสตร์ในระดับปริญญาตรี เรียงลำดับจากมากไปน้อย ได้แก่ สถาปัตยกรรม สถาปัตยกรรมภายในและมัณฑนศิลป์ ภูมิสถาปัตยกรรม และสถาปัตยกรรมผังเมือง ในภาพรวมทุกกลุ่มผู้ตอบแบบสอบถามมีความสอดคล้องกัน โดยสมรรถนะด้านทัศนคติหรือคุณลักษณะ มีค่าสูงสุด รองลงมา คือ ด้านทักษะ และด้านองค์ความรู้ ตามลำดับ ทั้งนี้ ในเชิงรายละเอียดมีความแตกต่างในแต่ละกลุ่มผู้ตอบแบบสอบถาม เช่น โดยเฉลี่ยกลุ่มผู้สอนให้ค่าความสำคัญสูงกว่ากลุ่มอื่น โดยปัจจัยที่กลุ่มผู้สอนให้ระดับความสำคัญน้อยกว่าความคิดเห็นกลุ่มบัณฑิตและผู้ประกอบการอย่างมีนัยสำคัญ ได้แก่ ทักษะการประมาณราคา ทักษะการบริหารจัดการการก่อสร้าง และแบบจำลองสารสนเทศอาคาร และความคิดเห็นกลุ่มบัณฑิตและผู้ประกอบการสะท้อนว่าประสบการณ์ในการทำงานที่มากขึ้น ทำให้มองเห็นว่าปัจจัยต่าง ๆ มีความสำคัญต่อการปฏิบัติวิชาชีพมากยิ่งขึ้น ทั้งนี้ ผู้ที่เริ่มทำงานในช่วง 10 ปีแรกจะให้ความสำคัญกับประเด็นของความยืดหยุ่น ปรับตัวทันความเปลี่ยนแปลง การควบคุมอารมณ์และความเครียด และการเรียนรู้ตลอดชีวิต มากกว่าผู้ที่ทำงานมามากกว่า 10 ปีขึ้นไป ข้อมูลจากงานวิจัยนี้สามารถนำไปใช้ประกอบการพิจารณาการจัดการเรียนการสอนและผลิตบัณฑิต เช่น เป็นกรอบในการพิจารณาปรับปรุงหลักสูตร รายวิชา หรือเนื้อหาวิชา อันเป็นทางเลือกในการผลิตบุคลากรที่มีสมรรถนะและทักษะที่หลากหลาย สอดคล้องกับสภาพการณ์ของการปฏิบัติวิชาชีพในอนาคต