การบริหารจัดการภูมิปัญญาท้องถิ่นในชุมชนในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นบทความปริทัศน์มุ่งเน้นการตรวจสอบ และประเมินสถานภาพผลงานวิชาการเกี่ยวกับการศึกษาการบริหารจัดการภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนในประเทศไทย ผ่านผลงานวิชาการคัดสรรในฐานะกลุ่มตัวอย่างที่มีการเผยแพร่ ช่วง พ.ศ. 2543 – 2563 จำนวนทั้งหมด 29 รายการ ซึ่งสืบค้นข้อมูลจากฐานข้อมูลวิทยานิพนธ์ และงานวิจัยของประเทศไทย ได้แก่ Thai digital collection, Thai journals online, สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ และสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม จากนั้นนำข้อมูลมาวิเคราะห์ นำเสนอผลการวิเคราะห์ผ่านการบรรยาย การจัดทำแผนผัง และตาราง เพื่อสรุปสาระสำคัญในประเด็นต่าง ๆ ที่แสดงให้เห็นถึงสถานภาพผลงานวิชาการที่ผ่านมา ผลการศึกษา พบว่า ผลงานวิชาการคัดสรรสามารถจำแนกออกเป็น 4 กลุ่ม ตามวัตถุประสงค์ของการศึกษา ได้แก่ กลุ่มที่ 1 การศึกษาสภาพปัญหา อุปสรรค และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการของชุมชน เพื่อเสนอแนวทางแก้ไข และพัฒนา กลุ่มที่ 2 การศึกษาลักษณะ รูปแบบ และกระบวนการในการบริหารจัดการของชุมชน เพื่อสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับประเด็นศึกษา กลุ่มที่ 3 การศึกษากระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการมีส่วนร่วมของสมาชิกในการบริหารจัดการของชุมชน เพื่อเสนอแนวทางแก้ไข และพัฒนา และกลุ่มที่ 4 การศึกษาการปรับตัวด้านการบริหารจัดการของชุมชนภายใต้บริบทของความเปลี่ยนแปลง เพื่อเสนอแนวทางการพัฒนาที่สอดคล้องกับนโยบาย และแผนพัฒนาที่เกี่ยวข้อง ส่วนแนวโน้มการศึกษาในอนาคต พบว่า จะมีการพัฒนาทิศทางของการศึกษาให้มีความหลากหลาย ทันสมัย และเหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ศึกษา โดยเฉพาะการให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของประชาชนในชุมชน ซึ่งไม่ใช่การเก็บรวบรวมข้อมูลด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นเพียงอย่างเดียว หากแต่รวมถึงการพิจารณาลงไปในรายละเอียดเกี่ยวกับกระบวนการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง