กระบวนการสื่อสารเพื่อสืบทอดประเพณีถือศีลกินผักจังหวัดภูเก็ต

บทคัดย่อ

การวิจัยชิ้นนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการสื่อสารเพื่อ สืบทอดประเพณีถือศีลกินผัก จังหวัดภูเก็ต ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน การสืบทอดองค์ประกอบของประเพณีที่เปลี่ยนแปลงไปตามบริบทชุนชน การเปลี่ยนแปลงบทบาทหน้าที่ของประเพณี โดยใช้วิธีการวิเคราะห์ เอกสารที่เกี่ยวข้อง การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การสังเกตการณ์อย่างมี ส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม กลุ่มเป้าหมายในการศึกษา ได้แก่ กลุ่มผู้รู้ ด้านประเพณีถือศีลกินผัก จังหวัดภูเก็ต คนในท้องถิ่นทั้งกลุ่มคนเฒ่า คนแก่ กลุ่มผู้ใหญ่ และกลุ่มเด็กและวัยรุ่น คณะกรรมการศาลเจ้า ผู้ดูแลศาลเจ้า ฮวดคิ้วหรือผู้ประกอบพิธีกรรม หน่วยงานภายนอก ได้แก่ สํานักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดภูเก็ต การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สํานักงานภูเก็ต สํานักงานวัฒนธรรมจังหวัดภูเก็ต เป็นต้น

ผลการศึกษาพบว่า 1. บริบทชุมชนของจังหวัดภูเก็ต บริบทชุมชนเป็นต้นกําเนิดประเพณีถือศีลกินผัก นอกจากนี้ บริบทชุมชนยังมีผลต่อการสืบทอดประเพณี กล่าวคือ ในอดีต บริบทของชุมชน มีลักษณะเป็นเมืองขนาดเล็ก มีผู้คนอาศัยไม่มากนัก คนในชุมชนรู้จักคุ้นเคยกันเป็น อย่างดี ส่วนครอบครัวก็พบว่า มีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น ชาวภูเก็ตสมัยก่อนประกอบอาชีพเกษตรกรรม ประมง และ ทําเหมืองแร่ดีบุก ทําให้มีเวลาว่างให้กับครอบครัวและมี เวลาร่วมงานประเพณี จึงทําให้คนสมัยก่อนมีส่วนร่วมใน การสืบทอดประเพณีมาก แต่ปัจจุบัน จังหวัดภูเก็ตถูก แปรสภาพเป็นเมืองใหญ่ คนต่างถิ่นเข้ามาอาศัยอยู่มากขึ้น ผู้คนมีลักษณะต่างคนต่างอยู่ จึงทําให้การมีส่วนร่วมใน การสืบทอดมีความยากลําบาก 2. ประวัติและองค์ประกอบ ของประเพณีถือศีลกินผัก จังหวัดภูเก็ต พบว่า องค์ประกอบ ประเพณี ซึ่งผู้วิจัยวิเคราะห์โดยใช้แนวคิดต้นไม้แห่งคุณค่า พบว่า รากของประเพณี ได้แก่ ความเชื่อ และหลักปฏิบัติ ซึ่งเปลี่ยนแปลงได้ยาก ส่วนลําต้นได้แก่ ที่มา และอาหารเจ ซึ่งเป็นตัวค้ําจุนรากให้คงอยู่ และส่วนดอก ใบ ผล เช่น สถานที่ประกอบพิธีกรรม เครื่องแต่งกาย ประทัด เครื่อง ดนตรี ซึ่งเป็นส่วนที่มีการเปลี่ยนแปลงไปตามบริบทชุมชน ได้ง่าย 3. กระบวนการสื่อสารเพื่อสืบทอดประเพณี ในอดีตคนในท้องถิ่นมีการสื่อสารอย่างเรียบง่าย คือ ใช้ วิธีบอกเล่าปากต่อปาก ทําให้ประเพณีไม่ผิดเพี้ยนมากนัก ส่วนปัจจุบันก็ยังมีการใช้วิธีเดิมในครอบครัว และมี หน่วยงานภายนอกอย่างการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย เข้ามาสื่อสารประชาสัมพันธ์ อันเป็นผลให้เกิดการ เปลี่ยนแปลงไปในหลายด้าน 4. บทบาทหน้าที่ของ ประเพณีถือศีลกินผัก มีลักษณะเคลื่อนไหวไปตามบริบท ชุมชน ในอดีตมีบทบาทหน้าที่หลายอย่างเช่น ด้านการ รักษาโรคและที่พึ่งทางใจ ปัจจุบันมีบทบาทหน้าที่เพิ่ม เช่น การเป็นจุดขายทางการท่องเที่ยว ซึ่งเป็นปัจจัยที่ส่งผล ต่อการสืบทอดประเพณีที่เปลี่ยนแปลงไป