การวิจัยเชิงสร้างสรรค์ เรื่อง มโนทัศน์สะท้อน “หัวโขน : บทบาทและหน้าที่
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยเชิงสร้างสรรค์ เรื่อง มโนทัศน์สะท้อน “หัวโขน : บทบาทและหน้าที่” เป็นการวิจัยเชิงสร้างสรรค์ทางศิลปกรรม มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาประวัติ พัฒนาการของหัวโขนและความสัมพันธ์ของตัวละครที่ปรากฏในวรรณกรรมรามเกียรติ์ รวมถึงศึกษาคำเปรียบเปรยที่เกี่ยวข้องกับหัวโขน ภาพพจน์ ความหมาย และบทบาทหน้าที่ทางสังคม 2) เพื่อสังเคราะห์ข้อมูล ตีความจากภาษาภาพพจน์สู่การสร้างสรรค์หัวโขนแบบร่วมสมัย และ 3) เพื่อถ่ายทอดแนวคิดผ่านนิทรรศการแสดงผลงานศิลปกรรม โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพผ่านเครื่องมือวิจัย คือ 1) แบบบันทึกกลุ่มตัวอย่าง 2) แบบสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่าง ผลการวิจัยพบว่า
1) พบความสัมพันธ์เน้นด้านการปกครองของตัวละครในรามเกียรติ์ คือ ความสัมพันธ์ในลักษณะแบ่งภาคอวตาร ความสัมพันธ์แบบสายเลือด และความสัมพันธ์แบบสืบทอดบัลลังก์ รวมถึงพบคำสำคัญจากการสัมภาษณ์ผู้ที่มีตำแหน่งบริหารซึ่งต่างให้ความเห็นตรงกันว่า ทุกท่านสวมหัวโขนในการแสดงบทบาทที่หลากหลาย คำสำคัญที่ได้จากการสัมภาษณ์ผู้บริหารคือ การซ้อนหน้ากาก การสวมครอบหัวโขน และการแปรเปลี่ยนหน้า
2) ได้ผลงานสร้างสรรค์จากการสังเคราะห์ข้อมูลตีความเป็นผลงานหัวโขนร่วมสมัยจำนวน 3 ชิ้น เพื่อสื่อสารถึงความสัมพันธ์ด้านการปกครองใน 3 รูปแบบ คือ หัวโขนหน้าพระในลักษณะการซ้อนหน้ากาก หัวโขนหน้าวานรในลักษณะการสวมครอบรูปทรงหัวโขน และ หัวโขนหน้ายักษ์ในลักษณะการแปรประสานกันกับหน้าพระ เน้นการใช้ทัศนธาตุหลักคือสีและรูปทรงที่ซ้อนกันในความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครจากรามเกียรติ์
3) นำเสนอผลงานผ่านนิทรรศการ Live Life Learn ณ หอศิลป์ร่วมสมัยราชดำเนิน แสดงการเปรียบเทียบเชิงสัญลักษณ์ที่แฝงไว้ เจตนากระตุ้นการรับรู้ที่นำไปสู่การสร้างจินตนาการ
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารคณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารคณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารคณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อกระทำการใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักอักษรจากวารสารคณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ก่อนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
นฤทธิ์ วัฒนฦู. (2561). หัวโขน สัญลักษณ์แห่งรามเกียรติ์. กรุงเทพฯ : วาดศิลป์.
พิสิทธิ์ ศรีประเสริฐ. (2561). อาหารไทย: การนำเสนออัตลักษณ์อุดมการณ์ความเป็นไทยและวาทกรรมเชิงอำนาจ. วารสารการสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 6(1), 1-35.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์พับบลิเคชั่น.
สิริวรรณพิชา ธนจิราวัฒน์. (2558). การศึกษาเปรียบเทียบภาพสะท้อนทางวัฒนธรรม ผ่านสำนวนไทย จีน และอังกฤษ. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์.
สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2532). ร้องรำทำเพลง : ดนตรีและนาฏศิลป์ชาวสยาม. กรุงเทพฯ : มติชน.
สุดวดี สุวรรณ. (2565). สุรศักดิ์ เจริญวงศ์ ในสัญญาวิจักษ์ : สุนทรียะจากสำนึกแห่งสายใย. วิทยานิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาทัศนศิลป์และการออกแบบ คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา.
เสาวณิต จุลวงศ์. (2536). โครงสร้างของสังคมในรามเกียรติ์ ฉบับพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศิลปากร.
