รูปแบบหลักธรรมของพระพุทธศาสนาในการสร้างดุลภาพชีวิต

บทคัดย่อ

          การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์คือ 1) เพื่อศึกษาหลักธรรมในการสร้างดุลยภาพชีวิต 2) เพื่อศึกษาสภาพการนำหลักธรรมของพระพุทธศาสนาในการสร้างดุลยภาพชีวิต และ 3) เพื่อเสนอรูปแบบหลักธรรมของพระพุทธศาสนาในการสร้างดุลภาพชีวิต เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาข้อมูลด้านเอกสาร งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง แล้ววิเคราะห์ข้อมูลจากการสัมภาษณ์ สนทนากลุ่ม มีผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 50 รูป/คน นำเสนอข้อมูลเชิงพรรณนาวิเคราะห์
          ผลการวิจัยพบว่า 1) หลักธรรมในการสร้างดุลยภาพชีวิต คือหลักไตรสิกขา ที่ประกอบด้วย ศีล สมาธิ และปัญญา เพื่อการสร้างความมีดุลยภาพชีวิต โดยการศึกษา เรียนรู้ เข้าใจ แล้วนำหลักไตรสิกขา มาประยุกต์ใช้กับการดำเนินชีวิต 2) สภาพการนำหลักธรรมของพระพุทธศาสนาในการสร้างดุลยภาพชีวิต ด้วยการนำหลักไตรสิกขามาสร้างดุลยภาพชีวิต โดยการอบรม เรียนรู้ ปฏิบัติธรรม โดยการบูรณาการกับหลักอริยมมรรคมีองค์ 8 เพื่อพัฒนา (1) ด้านร่างกาย (2) ด้านจิตใจและอารมณ์ (3) ด้านเศรษฐกิจ และ(4) ด้านสังคม 3) รูปแบบหลักธรรมของพระพุทธศาสนาในการสร้างดุลภาพชีวิต ด้วยการใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขประสบความสำเร็จในการดำเนินชีวิต 4 ด้าน (1) ด้านร่างกาย ในทางโลกคือการเข้าใจสภาพของร่างกาย และการเปลี่ยนแปลง ในทางธรรมคือ หลักธรรมที่มีผลโดยตรงต่อสุขภาพร่างกาย 4 ประการ คือ สัปปายะ 4 ได้แก่ อาวาสสัปปายะ โภชนะสัปปายะ ฤดูสัปปายะ อิริยาบถสัปปายะ (2) ด้านจิตใจและอารมณ์ การรับรู้ทางอายตนะทั่ง 6 คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ยอมส่งผลกระทบต่ออารมณ์ความรู้สึก การมีสติ ที่สามรถควบคุมอารมได้ การสร้างดุลยภาพชีวิตด้านจิตใจและอารมณ์ จะดูแลสุขภาพจิตใจให้อยู่ในภาวะ ปกติ บริสุทธิ์ ด้วยการสั่งสมบุญ ให้ทาน รักษาศีล สวดมนต์ ฟังธรรม เจริญสมาธิภาวนา เป็นกิจวัตร พิจารณาหัวข้อธรรมในเรื่องโลกธรรม 8 (3) ด้านเศรษฐกิจ การสร้างดุลยภาพชีวิตด้านเศรษฐกิจ เจริญสติ ศีล สมาธิ และปัญญาอยู่เป็น ประจำ จึงทำให้มีสติกำกับกายและใจในการดำเนินชีวิต ด้วยสันโดษในปัจจัย 4 คือ พิจารณาปัจจัย 4 อยู่เป็นประจำ ใช้สอยสิ่ง ต่าง ๆ  และ (4) ด้านสังคม เพื่อรักษาสถานะในสังคมให้สามารถอยู่ร่วมกันกับ ผู้อื่นได้อย่างมีความสุข สงบ ร่มเย็น ไม่เกิดความขัดแย้ง คือ สาราณียธรรม มาประพฤติปฏิบัติ ตั้งใจทำความดีทั่งทางกาย วาจา ใจ เพื่อให้เกิดความเมตตา เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เกื้อกูลกัน มีทัศนคติที่ดีต่อกัน