ความสัมพันธ์ระหว่างกิจกรรม 5 ส.กับกระบวนการลีน ที่มีผลต่อการลดต้นทุนและการเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานของวิสาหกิจชุมชนในจังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

วิสาหกิจชุมชนส่วนใหญ่ประสบปัญหาเรื่องต้นทุนสูง การลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานให้กับวิสาหกิจชุมชนถือว่าเป็นสิ่งสำคัญในปัจจุบัน หากสามารถลดต้นทุนการผลิตได้ จะทำให้มีความได้เปรียบในการแข่งขัน การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างกิจกรรม 5 ส.กับกระบวนการลีน ที่มีผลต่อการลดต้นทุนและการเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานของวิสาหกิจชุมชนในจังหวัดเชียงราย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีเกณฑ์ในการคัดเลือกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือ เป็นผู้ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการธุรกิจ วิสาหกิจชุมชน กลุ่มอาชีพ และมีส่วนรวมในการปฏิบัติกิจกรรม 5 ส และกระบวนการลีน จำนวน 10 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือแบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลแบบอุปนัย (Analytic Induction)       

ผลการวิจัยพบว่า (1) กิจกรรม 5 ส ด้านสะสาง สะดวก มีความสัมพันธ์กับกระบวนการลีนในการลดความสูญเปล่าด้านการรอคอย การลดความสูญเปล่าด้านการเคลื่อนไหว และการลดความสูญเปล่าด้านกระบวนการผลิต ได้แก่ กลุ่มไส้อั่วกิ๋นลำ และกลุ่มแปรรูปอาหารบ้านเหมืองหลวง (2) กิจกรรม 5 ส. ด้านสะสาง สะอาด และสร้างนิสัย มีความสัมพันธ์กับกระบวนการลีนทั้ง 7 ข้อ ได้แก่ กลุ่มทอผ้าพัฒนาฝีมือสตรี กลุ่มแปรรูปผลผลิตเกษตรตำบลสันติสุข ผลิตภัณฑ์ข้าวแต๋นน้ำแตงโม ไส้อั่วกิ๋นลำ กลุ่มแปรรูปอาหารบ้านเหมืองหลวง และผลิตภัณฑ์ทองพับกล้วยหอม (3) กิจกรรม 5 ส มีความสัมพันธ์กับกระบวนการลีน โดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์กิจกรรมเพิ่มคุณค่า (VA) ประกอบด้วย การลดความสูญเปล่าด้านการเก็บวัสดุคงคลัง การลดความสูญเปล่าด้านการขนส่ง การลดความสูญเปล่าด้านกระบวนการผลิต (4) กิจกรรม 5 ส มีความสัมพันธ์กับกระบวนการลีน โดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์กิจกรรมที่ไม่เพิ่มคุณค่า (NVA) ประกอบด้วยการลดความสูญเปล่าด้านการผลิตมากเกินไป การลดความสูญเปล่าด้านการรอคอย การลดความสูญเปล่าด้านการเคลื่อนไหว และการลดความสูญเปล่าด้านการผลิตของเสีย