การศึกษาเพลงเดี่ยวจากแผ่นเสียงโบราณ

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ (1) เพื่อศึกษารายละเอียดการบันทึกเสียงเพลงเดี่ยวจากแผ่นเสียงโบราณ (2) เพื่อศึกษาลักษณะสำคัญทางดนตรีของเพลงเดี่ยวจากแผ่นเสียงโบราณ (3) เพื่ออธิบายปรากฏการณ์ทางดนตรีที่เกี่ยวข้องกับเพลงเดี่ยวจากแผ่นเสียงโบราณ ประเภทแผ่นเสียงครั่ง 78 rpm จากอาศรมดนตรีวิทยา มหาวิทยาลัยมหิดล และห้องสมุดดนตรีทูลกระหม่อมสิรินธร หอสมุดแห่งชาติ โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ ได้แก่ การศึกษาข้อมูลเอกสาร ศึกษาตราแผ่นเสียง ศึกษาข้อมูลเสียง วิเคราะห์เพลง ผลวิจัย พบว่า การบันทึกเสียงเพลงเดี่ยวลงแผ่นเสียงได้เริ่มต้นในสมัยรัชกาลที่ 5 (พ.ศ.2450-2451) โดยขุนเสนาะดุริยางค์ (แช่ม สุนทรวาทิน) ได้แก่ เดี่ยวปี่ใน เพลงเชิดนอก ภายหลังจึงได้มีการบันทึกเสียงเพลงเดี่ยวโดยนักดนตรีคนอื่นเพิ่มขึ้น เช่น นายแปลก (เดี่ยวปี่ใน) พระเพลงไพเราะ (ระนาดเอก) หลวงศรีวาทิต (ฆ้องวง) ขุนสร้อยสำเนียงสนธ์ (ฆ้องเล็ก) พระสรรเพลงสรวง (ปี่ใน) เป็นต้น แผ่นเสียงที่บันทึกเพลงเดี่ยวมี 13 ตราสินค้า ได้แก่ ตราโอเดียน ตราเบกา ตราปาเต๊ะ ตราสุนัข ตราพาร์โลโฟน ตราคณะนารีศรีสุมิตร์ ตราโคลัมเบีย ตราสุนทราภรณ์ ตรากระต่าย ตราระฆังทอง ตราสังข์ทอง ตรากรมศิลปากรและตรามงกุฎ การวิเคราะห์ลักษณะสำคัญทางดนตรี พบว่า ทั้งเพลงเดี่ยวที่บรรเลงด้วยเครื่องดนตรีไทยและเครื่องด้วยดนตรีตะวันตก ให้ความสำคัญกับการสร้างกลอนที่แสดงถึงทักษะขั้นสูงทางดนตรี ในขณะที่ปรากฏการณ์ทางดนตรีได้แสดงให้เห็นถึงพัฒนาการของเพลงเดี่ยวสามลักษณะ คือ (1) วางกฎ (2) ทดลอง (3) ของเก่า สะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของเพลงเดี่ยวในวัฒนธรรมดนตรีไทยในช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2446-250