การแสดงเพลงทรงเครื่องของจำรัส อยู่สุข

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาการแสดงเพลงทรงเครื่องของนางจำรัส อยู่สุข และ 2. เพื่อศึกษาวิเคราะห์รูปแบบการแสดงเพลงทรงเครื่องเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนขุนแผนล่องทัพของครูจำรัส อยู่สุข เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีเครื่องมือการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์และแบบสังเกต โดยมีกลุ่มเป้าหมาย จำนวน 3 กลุ่ม ที่มาจากการเลือกแบบเจาะจง แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง แบบสัมภาษณ์และแบบสังเกต มาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) การแสดงเพลงทรงเครื่องของนางจำรัส อยู่สุข มีแนวคิดจากการบูรณาการศิลปะ 3 แขนง ได้แก่ 1.1) เพลงฉ่อย 1.2) เพลงไทยเดิม และ 1.3) ละครพื้นบ้าน โดยใช้เพลงฉ่อยเป็นแกนการเล่าเรื่องในลักษณะขับร้องเดี่ยว สลับบทพูดและบทเพลงเพื่อขับเน้นอารมณ์ และ 2)รูปแบบการแสดงเพลงทรงเครื่องเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนขุนแผนล่องทัพของครูจำรัส อยู่สุข มีองค์ประกอบสำคัญ 7 ด้าน ได้แก่ 2.1) ด้านบทการแสดง 2.2) ด้านดนตรีประกอบ ใช้วงปี่พาทย์เครื่องห้าไม้นวม เพิ่มกลองสองหน้า 2.3) ด้านบทขับร้องใช้เพลงฉ่อยดำเนินเรื่องร่วมกับบทพูด 2.4) ด้านผู้แสดงคัดเลือกจากความสามารถด้านการร้อง รำ และถ่ายทอดอารมณ์ 2.5) ด้านเครื่องแต่งกายสะท้อนสถานะของตัวละคร 2.6) ด้านฉากและอุปกรณ์มี 2 รูปแบบ คือ รูปแบบฉากจินตนาการ โดยใช้อุปกรณ์น้อยในเวทีทั่วไป และรูปแบบฉากแบบสมจริงที่ใช้ในการแสดงในโรงละคร และ 2.7) ด้านกระบวนท่ารำผสมท่ารำบท ท่ารำเพลงหน้าพาทย์ และท่าทางธรรมชาติเพื่อสื่อบทบาทและอารมณ์ของตัวละคร สะท้อนแนวทางการสร้างสรรค์การแสดงพื้นบ้านที่รักษาอัตลักษณ์ดั้งเดิม พร้อมประยุกต์ใช้ได้อย่างเหมาะสมในบริบทปัจจุบัน