การมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการป่าโคกเก่าค้อ บ้านเขื่อน ตำบลเขื่อน อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาสภาพทั่วไปของป่าโคกเก่าค้อ บ้านเขื่อน ตำบลเขื่อน อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม 2. เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัญหาป่าโคกเก่าค้อ บ้านเขื่อน ตำบลเขื่อน อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม และ 3. เพื่อศึกษา แนวทางในการจัดการป่าโคกเก่าค้อแบบมีส่วนร่วมของบ้านเขื่อน ตำบลเขื่อน อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีเครื่องมือการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ โดยมีกลุ่มเป้าหมาย จำนวน 40 คน ที่มาจากการเลือกแบบเจาะจง แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสาร กระบวนการไทม์ไลน์ ภาพถ่ายทางอากาศและแบบสัมภาษณ์มาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหาผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพทั่วไปของป่าโคกเก่าค้อซึ่งอยู่ทางทิศตะวันตกของหมู่บ้านเป็นพื้นที่โคกหรือโนนเป็นป่าเบญจพรรณมีพื้นที่ป่าทั้งหมด 1,595 ไร่มีต้นไม้ขนาดใหญ่และขนาดกลางหลายชนิดมีลักษณะภูมิอากาศร้อนชื้นและดินร่วมปนทรายมีต้นไม้ยืนต้น พืชสมุนไพร ชาวบ้านใช้ประโยชน์ร่วมกันในการหาของป่า เพื่อใช้ประโยชน์หรือบริโภคในครัวเรือนและเพื่อรายได้ 2) สถานการณ์ปัญหาป่าโคกเก่าค้อพบว่าการบุกรุกโดยการขุดดิน ตัดไม้ แผ้วถางพื้นที่ป่าเพื่อการเกษตร ทำลายทรัพยากรป่าและระบบนิเวศ ส่งผลกระทบต่อดินและสัตว์ป่า ทำให้การมีส่วนร่วมในการจัดการป่าชุมชนอาจมีปัญหาต่อการจัดการป่าเนื่องจากความขัดแย้งของคนในชุมชนที่อยู่รวมกันเป็นเวลานาน ทำให้ป่านั้นเสื่อมสภาพลงทั้งด้านกายและชีวภาพ และ 3) แนวทางในการจัดการป่าโคกเก่าค้อแบบมีส่วนร่วม คือ 3.1) แนวทางการจัดการดูแลเพื่อป้องกันไม่ให้มีการบุกรุกป่าเพื่อขยายที่ทำกินหรืออื่น ๆ เช่น กิจกรรมปลูกป่าฟื้นฟูธรรมชาติ สร้างความตระหนักของชุมชนในการมีส่วนร่วม สร้างแนวคิดให้กับคนในชุมชนรักและหวงแหนป่า และ 3.2) แนวทางในการสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดการป่าโดยการจัดตั้งกลุ่มอนุรักษ์พิทักษ์เพื่อมาดูแลรักษาพื้นที่ป่าเพื่อลดการบุกรุกของประชาชนในพื้นที่โดยมีการแต่งตั้งคณะทำงานของกลุ่มเพื่อให้มีกิจกรรมอยู่ตลอดทั้งปี เช่น ออกกฎระเบียบร่วมกัน เข้าเวรรักษาตรวจป่า ส่งเสริมกิจกรรมให้กับประชาชนในการปลูกป่าทดแทน