การศึกษาแนวทางการใช้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นในพิพิธภัณฑ์ชุมชน: กรณีศึกษาพิพิธภัณฑ์ชุมชนท่าแร่ ตำบลท่าแร่ อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นชุมชนท่าแร่ และ 2. เพื่อนำประวัติศาสตร์ท้องถิ่นไปใช้ในพิพิธภัณฑ์ชุมชนท่าแร่ เป็นการวิจัยแบบเชิงคุณภาพ มีเครื่องมือการวิจัย ประกอบด้วย (1) แบบสัมภาษณ์ (2) แบบสำรวจ (3) แบบสังเกต โดยมีกลุ่มเป้าหมายการวิจัย คือ ผู้รู้ในชุมชน จำนวน 10 คน ที่มาจากการเลือกแบบเจาะจง แล้วนำข้อมูลที่รวบได้จากเครื่องมือการวิจัยและเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้องมาวิเคราะห์ในเชิงของเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) พัฒนาการของชุมชนท่าแร่ แบ่งได้ 3 ยุค ประกอบด้วย ยุคแรกก่อตั้งเป็นชุมชนเมื่อ พ.ศ. 2427-2490 ที่เป็นผลมาจากการเบียดเบียนทางศาสนาและความแตกต่างทางด้านชาติพันธุ์ (คนเวียดนาม) ยุคที่สองพ.ศ. 2510-2557 ชุมชนท่าแร่กลายเป็นแหล่งค้าเนื้อสุนัขขนาดใหญ่แห่งหนึ่งของประเทศ ยุคที่สาม พ.ศ. 2525-ปัจจุบัน พระอัครสังฆราชลอเรนซ์ คายน์ แสนพลอ่อน ประมุขของอัครสังฆมณฑล ท่าแร่-หนองแสง เป็นผู้นำทางศาสนาที่เป็นผู้ริเริ่มนำประเพณีแห่ดาวมาเผยแพร่ให้ประชาชนทั่วไปรับรู้และการเข้ามาสนับสนุนของภาครัฐส่งผลให้ประเพณีแห่ดาวสร้างชื่อเสียงให้กับชุมชนท่าแร่เป็นที่รู้จักในระดับประเทศ และ 2) ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นนำไปใช้ในพิพิธภัณฑ์ชุมชนท่าแร่ คือการจัดทำเป็นข้อมูล เช่น เรื่องราวของสายตระกูลของชาวท่าแร่ สถานที่สำคัญในความทรงจำร่วมกันของผู้คน การทำงานในรูปแบบนี้คือการให้ผู้คนในชุมชนมีส่วนร่วมในกระบวนการเขียนประวัติศาสตร์ชุมชนของตนเอง ซึ่งวิธีการนี้สามารถสร้างสำนึกร่วมกันที่อยากจะอนุรักษ์ ดูแลสถานที่แห่งนี้ และก่อให้เกิดพลังของชุมชนที่จะร่วมรักษามรดกทางภูมิปัญญาเพื่อให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาประวัติศาสตร์ของชุมชนท่าแร่