การสร้างสรรค์การแสดงพื้นบ้าน ชุดฟ้อนบูชาพระอุปคุต

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างสรรค์การแสดงพื้นบ้านชุดฟ้อนบูชาพระอุปคุตในประเพณีบุญผะเหวดจังหวัดร้อยเอ็ด เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสังเกต และแบบสัมภาษณ์ โดยมีกลุ่มเป้าหมายในการวิจัย จำนวนทั้งสิ้น 36 คน ประกอบด้วย ผู้รู้ หรือผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 6 คน ผู้ปฏิบัติ 10 คน บุคคลทั่วไปจำนวน 20 คน ที่มาจากการเลือกแบบเจาะจง แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสาร แบบสัมภาษณ์ และแบบสังเกต มาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า การสร้างสรรค์การแสดงพื้นบ้าน ชุดฟ้อนบูชาพระอุปคุต มาจากการแห่พระอุปคุตในงานบุญผะเหวด จังหวัดร้อยเอ็ด ด้วยความเลื่อมใสและมีจิตศรัทธาในพระอุปคุตที่เปรียบเสมือนพระปราบมาร ขจัดภัยร้ายให้พ้นลักษณะการสร้างสรรค์รูปแบบการแสดง ประกอบด้วย 1) แนวคิดที่มาจากการแสดงความศรัทธาและเลื่อมใสต่อองค์พระอุปคุต 2) การกำหนดรูปแบบการสร้างสรรค์ เป็นการแสดงพื้นบ้านฟ้อนบูชาพระอุปคุต โดยกำหนดการแสดงเป็นการแสดงประกอบขบวนแห่พระอุปคุต 3) ผู้แสดงใช้จำนวนผู้แสดง 6-8 คน 4) เพลงและดนตรีประกอบ ได้นำเอาทำนองเพลงพื้นบ้านอีสานมาสร้างสรรค์ให้เกิดเป็นทำนองที่มีความไพเราะ ท่วงทำนองดนตรีแฝงคติความเชื่อ ความศรัทธาของพุทธศาสนิกชนที่มีความความเลื่อมใสต่อองค์พระอุปคุต 5) เครื่องแต่งกาย ยึดตามจารีตแบบแผนการแต่งกายของชาวอีสาน และเหมาะสมกับการแสดง 6) ท่ารำ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ ท่าหลักที่มาจากแม่บทอีสาน และท่าสร้างรรค์ขึ้นใหม่ 7) การเคลื่อนไหว จัดรูปแบบของการแสดงในแต่ละช่วงของการแสดงเพื่อให้เกิดมิติในแต่ละทิศทางในการเคลื่อนไหว และ 8) อุปกรณ์การแสดง เป็นสิ่งที่สื่อแทนความศรัทธาเลื่อมใส องค์ประกอบของการแสดง เป็นการแสดงประกอบขบวนแห่ เพื่อน้อมถวายความเคารพ สักการะบูชา และการแสดงเฉลิมฉลองรื่นเริงตามแบบอัตลักษณ์ของคนอีสาน