การพัฒนาศักยภาพนักศึกษาด้วยกระบวนการวิศวกรสังคมเพื่อการพัฒนาชุมชนสูงวัย

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อต่อยอดและยกระดับโครงการวิศวกรสังคมผ่านการสร้างนวัตกรรมสำหรับผู้สูงอายุ 2. เพื่อสร้างและพัฒนาระบบเครือข่ายความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยกับชุมชนสำหรับการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุอย่างยั่งยืน และ 3. เพื่อศึกษาผลกระทบของกระบวนการวิศวกรสังคมต่อการพัฒนาทักษะนักศึกษาและชุมชน เป็นการวิจัยแบบเชิงปฏิบัติการ มีเครื่องมือการวิจัย ประกอบด้วย ฟ้าประทาน, นาฬิกาชีวิต, Timeline พัฒนาการ, Timeline กระบวนการ, M.I.C Model, แบบสังเกตพฤติกรรม และแบบบันทึกการสะท้อนคิดของนักศึกษา โดยมีเป้าหมาย จำนวน 92 คน ที่ถูกคัดเลือกแบบเจาะจง แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเครื่องมือการวิจัยมาวิเคราะห์ในเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) การยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุผ่านการต่อยอดองค์ความรู้ของคณาจารย์และนักศึกษาผ่านกระบวนการวิศวกรสังคมส่งผลให้เกิดการสร้างสรรค์นวัตกรรมต่าง ๆ จำนวน 6 ผลงาน อาทิ เครื่องยืดเหยียดออกกำลังกายอย่างง่ายสำหรับผู้สูงอายุ การพัฒนาผลิตภัณฑ์ผงจิ้งหรีดสำหรับผสมอาหาร การยกระดับบทเพลงและวัฒนธรรมพื้นบ้าน “รำตร๊ด” นวัตกรรมกระถางต้นไม้จากเศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร ลูกประคบสมุนไพรยาหม่องจากสมุนไพรชุมชน 2) การดำเนินการในพื้นที่เป้าหมายในการยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชนรอบมหาวิทยาลัยรได้ร่วมกับภาคีเครือข่ายในพื้นที่เป้าหมายจำนวน 6 เครือข่ายครอบคลุมพื้นที่ 6 ตำบลของอำเภอเมืองสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์ ที่สะท้อนการประสานพลังความร่วมมือของ 3 องค์ประกอบหลักคือ ภาครัฐโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาชุมชนท้องถิ่นในพื้นที่รับผิดชอบ ภาคประชาสังคมในฐานะพื้นที่เป้าหมายและกลุ่มที่ได้รับประโยชน์จากการพัฒนา และภาควิชาการหรือมหาวิทยาลัยซึ่งหมายรวมถึงคณาจารย์และนักศึกษาในฐานะผู้ขับเคลื่อนการทำงานให้ประสบผลสำเร็จ และ 3) เพื่อศึกษาผลกระทบของกระบวนการวิศวกรสังคมต่อการพัฒนาทักษะนักศึกษาและชุมชน พบว่า ประกอบด้วย 3.1) ผลกระทบต่อนักศึกษา (1) การคิดวิเคราะห์โดยการใช้ทักษะการคิดเชิงเหตุ-ผล และการคิดอย่างมีวิจารณญาณ (2) การสื่อสารภายในทีมและชุมชนที่ส่งผลต่อการปรับตัวในการทำงาน (3) การประสานงานและการทำงานเป็นทีมที่แสดงออกถึงภาวะผู้นำ การบริหารเวลา และการแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบที่เหมาะสม (4) การสร้างนวัตกรรมผ่านการประยุกต์ใช้ความรู้และทักษะจากหลากหลายสาขา 3.2) ผลกระทบต่อชุมชน ด้าน 4 ด้าน คือ (1) ด้านสุขภาพกายด้วยนวัตกรรมเครื่องยืดเหยียดออกกำลังกาย (2) ด้านโภชนาการด้วยนวัตกรรมจิ้งหรีดในรูปแบบผง (3) ด้านสังคมและวัฒนธรรมผ่านการพัฒนาบทเพลงและท่ารำตร๊ด และ (4) ด้านการจัดการทุนและสิ่งแวดล้อม การพัฒนานวัตกรรมกระถางต้นไม้จากเศษวัสดุเหลือใช้