เนิ้งฟ้อนย้อนลำเพลิน

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาลีลาฟ้อนนางเอกหมอลำเพลิน คณะสาวน้อยเพชรบ้านแพง คณะบัวริมบึงรุ่งลำเพลินและคณะหมอลำเพชรลำเพลินบ้านแพง ตำบลแพง อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม และ 2. เพื่อสร้างสรรค์ผลงานนาฏยนิพนธ์ ชุดเนิ้งฟ้อนย้อนลำเพลิน เป็นการวิจัยแบบเชิงคุณภาพ มีเครื่องมือในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ แบบสำรวจ และแบบสังเกต โดยมีกลุ่มเป้าหมาย จำนวน 7 คน ที่มาจากการเลือกแบบเจาะจง แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสารและเครื่องมือการวิจัยมาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) หมอลำ เป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านที่มีต้นกำเนิดจากภาคอีสานของประเทศไทย หมอลำมีจุดกำเนิดจากการเล่านิทานพื้นบ้านและการขับร้องบทกลอนท้องถิ่นของชาวอีสาน คำว่า “หมอลำ” มาจากคำว่า “หมอ” ที่หมายถึงผู้ชำนาญ และ “ลำ” หมายถึงการบรรยายเรื่องราวต่าง ๆ ด้วยทำนองอันไพเราะ ดังนั้นหมอลำจึงหมายถึงผู้ที่มีความเชี่ยวชาญในการบรรยายเรื่องราวต่าง ๆ ของทำนองเพลง หมอลำแบ่งออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่ หมอลำผีฟ้า หมอลำพื้น หมอลำกลอน หมอลำซิ่ง และหมอลำหมู่ลำเพลิน และ 2) ผลงานนาฏยนิพนธ์ ชุดเนิ้งฟ้อนย้อนลำเพลิน ประกอบด้วย 2.1) การนำเสนอรูปแบบของการแสดง 2.2) รูปแบบการแต่งกาย 2.3) ลักษณะการแปรแถว 2.4) การออกแบบกระบวนท่ารำ และ 2.5) รูปแบบการแต่งหน้า