ทนายความสาธารณะเพื่อการคุ้มครองสิทธิการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมในคดีแพ่ง

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาและวิเคราะห์รูปแบบและกฎหมายทนายความสาธารณะของต่างประเทศและโครงสร้างองค์ประกอบของทนายความสาธารณะของไทย และ 2. เพื่อจัดทำกฎหมายต้นแบบทนายความสาธารณะเพื่อการคุ้มครองสิทธิการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมคดีแพ่ง เป็นการวิจัยแบบเชิงคุณภาพ โดยมีเครื่องมือการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก มีกลุ่มเป้าหมาย คือ ผู้พิพากษา อัยการ ผู้บริหารกรมคุ้มครองสิทธิเสรีภาพ ผู้บริหารสภาทนายความ ทนายความอาสา ทนายความขอแรง จำนวน 14 คน ที่มาจากการเลือกแบบเจาะจง แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสาร แบบสัมภาษณ์มาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) รูปแบบทนายความที่จะให้ความช่วยเหลือประชาชนในคดีแพ่งจึงควรเป็นทนายความสาธารณะซึ่งมีรูปแบบขององค์กร คือ เป็นองค์กรใหม่ในสังกัดกระทรวงยุติธรรม เป็นองค์กรอิสระ ผู้ทำหน้าที่เป็นทนายความสาธารณะ มีสถานภาพเป็นพนักงานราชการ มีคุณสมบัติการศึกษานิติศาสตรบัณฑิตขึ้นไป และต้องมีประกาศนียบัตรการว่าความจากสภาทนายความแห่งประเทศไทย ถ้าเป็นทนายความมาก่อนจะต้องมีประสบการณ์การว่าความไม่ต่ำกว่า 5 ปี และ 2) กฎหมายต้นแบบทนายความสาธารณะเพื่อการคุ้มครองสิทธิการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมคดีแพ่ง คือ รูปแบบองค์กรสถานะ กฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ คณะกรรมการ คุณสมบัติ ความรับผิด ค่าตอบแทน จากผลการวิจัยได้นำไปสู่การจัดทำร่างพระราชบัญญัติทนายความสาธารณะคดีแพ่ง พ.ศ. .... โดยมีโครงสร้างกฎหมาย ประกอบด้วย องค์กรสังกัด สถานะ กฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ ขอบเขตอำนาจหน้าที่ คณะกรรมการ คุณสมบัติ ความรับผิด ค่าตอบแทน