ปัญหากฎหมายเกี่ยวกับผลของการหย่าโดยความยินยอม

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาปัญหาเกี่ยวกับผลของการหย่าโดยความยินยอมตามกฎหมายครอบครัวของประเทศไทย และ 2. เพื่อศึกษาหาข้อเสนอแนะและข้อปรับปรุงและแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายเกี่ยวกับผลของการหย่าโดยความยินยอมของประเทศไทย เพื่อนำมาปรับใช้บังคับกับกฎหมายของครอบครัวของประเทศไทย ซึ่งผู้วิจัยศึกษาจากการเก็บรวบรวมข้อมูลจากผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายครอบครัวและจากเอกสารด้านกฎหมายครอบครัวทั้งในประเทศและต่างประเทศ เช่น ประมวลกฎหมาย วิทยานิพนธ์ บทความ รวมถึงคำพิพากษาศาลฎีกา โดยผู้วิจัยได้ใช้หลักการวิเคราะห์เปรียบเทียบกฎหมายของประเทศไทยและกฎหมายของต่างประเทศ ผลการวิจัยพบว่า การหย่าโดยความยินยอมของประเทศไทยได้กำหนดให้คู่สมรสที่จดทะเบียนสมรสตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เท่านั้น หากประสงค์หย่าโดยความยินยอม สามารถกระทำได้โดยทำหนังเป็นหนังสือหย่า ลงลายมือชื่อพยานอย่างน้อยสองคน แล้วนำหนังสือหย่าไปจดทะเบียนหย่าต่อนายทะเบียน เพื่อให้นายทะเบียนลงบันทึกการหย่าไว้ในทะเบียน ซึ่งในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์นั้น ไม่ได้บัญญัติถึงการหย่าโดยความยินยอม ของคู่สมรสตามกฎหมายลักษณะผัวเมีย หรือการสมรสตามแบบของกฎหมายต่างประเทศ ที่ไม่ต้องจดทะเบียนสมรส และไม่ต้องไปจดทะเบียนหย่าต่อนายทะเบียน โดยคู่สมรสดังกล่าวเพียงทำหนังสือหย่า ลงลายมือชื่อพยานอย่างน้อยสองคน แล้วส่งมอบหนังสือหย่าให้แก่กัน ก็ถือว่าการหย่านั้นสมบูรณ์แล้ว ซึ่งผลของการหย่าโดยความยินยอมของคู่สมรสดังกล่าวอาจนำไปสู่ปัญหาที่ว่าบุคคลภายนอกหรือผู้มีส่วนได้เสีย มิอาจทราบได้ว่าคู่สมรสดังกล่าวสิ้นสุดความเป็นสามีภริยากันแล้วหรือไม่เมื่อใด เพราะไม่ได้ไปจดทะเบียนหย่าต่อนายทะเบียน เมื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบกับกฎหมายของต่างประเทศแล้ว พบว่าการหย่าโดยความยินยอมของกฎหมายต่างประเทศนั้น มีความชัดเจนในเรื่องการหย่าโดยความยินยอม เนื่องจากการหย่าโดยความยินยอมตามกฎหมายต่างประเทศต้องดำเนินการผ่านกระบวนการทางศาลเท่านั้น จึงมีผลชัดเจนนับแต่วันที่ศาลมีคำพิพากษาให้หย่า ดังนั้นเพื่อไม่ให้เกิดปัญหาในเรื่องผลของการหย่าโดยความยินยอม กฎหมายครอบครัวของประเทศไทยจึงควรมีการบัญญัติเพิ่มเติมในเรื่องการหย่าโดยความยินยอมของคู่สมรสที่สมรสกันตามกฎหมายลักษณะผัวเมีย หรือการสมรสตามแบบของกฎหมายต่างประเทศ ไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เพื่อให้เกิดความชัดเจนในการบังคับใช้กฎหมายต่อไป