ศึกษาวิเคราะห์สำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดสิงห์บุรี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเรื่อง “ศึกษาวิเคราะห์สำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดสิงห์บุรี” มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาการสอนวิปัสสนากรรมฐานในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาแนวคิดและวิธีการสอนวิปัสสนากรรมฐานของสำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดสิงห์บุรี 3) เพื่อวิเคราะห์การสอนวิปัสสนากรรมฐานของสำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดสิงห์บุรี งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) สำหรับศึกษาการสอนวิปัสสนากรรมฐานของสำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดสิงห์บุรี ผลการวิจัยพบว่า 1) การสอนวิปัสสนากรรมฐานในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือ เป็นการสอนให้เห็นแจ้งในรูปนามโดยความเป็นไตรลักษณ์คืออนิจจัง ทุกขัง และอนัตตาที่เกิดขึ้นทางทวารทั้ง 6 อารมณ์เป็นที่ตั้งแห่งการงานของใจ อุบายทางใจ วิธีฝึกอบรมจิต การเจริญปัญญา พัฒนาปัญญา การฝึกอบรมปัญญาให้รู้ให้เข้าใจสิ่งทั้งหลายตามความเป็นจริง รู้เท่าทันโลกทำตนให้บริสุทธิ์จากกิเลสและรอดพ้นจากความทุกข์แก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นได้ด้วยปัญญา 2) แนวคิดและวิธีการสอนวิปัสสนากรรมฐานของสำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดสิงห์บุรี คือ เป็นแนวคิดการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานสายพองหนอ ยุบหนอ เน้นที่กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน     อานาปานบรรพ (ปลายลม) หรือธาตุบรรพ, อิริยาบถบรรพ และสัมปชัญญะบรรพ คือให้กำหนดลมหายใจ พร้อมบริกรรม “พองหนอ  ยุบหนอ” มีการฝึกเดินจงกรมเป็นระยะ 6 ระยะ และให้กำหนดอิริยาบถย่อยต่างๆ ตลอดเวลาที่ปฏิบัติอยู่       ผู้ปฏิบัติในรูปแบบ พอง ยุบ ควรมีมนสิการที่สภาวะลักษณะ และสามัญลักษณะ ให้เป็นอารมณ์ของวิปัสสนากรรมฐาน และควรกำหนดสติระลึกรู้ทั้งกาย เวทนา จิต ธรรม จึงจะนับเป็นการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานตามหลักสติปัฏฐานโดยแท้จริง  และ 3) วิเคราะห์การสอนวิปัสสนากรรมฐานของสำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดสิงห์บุรี คือ เป็นการสอนวิปัสสนากรรมฐานแบบมีทั้งหลักสูตรระยะสั้น และระยะยาว ใช้หลักสูตรตามแนวมหาสติปัฏฐาน 4 อันมีพองยุบเป็นฐาน ใช้สติกำหนดรู้ตามความเป็นจริงทั้งอิริยาบถย่อย อิริยาบทใหญ่ การสอนวิปัสสนากรรมฐานเนื้อหาด้านภาคปริยัติวิปัสสนากรรมฐาน ตามหลักสติปัฏฐาน 4 ในมหาสติปัฏฐานสูตรสอนให้ผู้ปฏิบัติมีพละ 5 ปรับอินทรีย์ให้มีความสมดุลประกอบด้วย อาตาปี สติมา สัมปัชชาโณ การสอนวิปัสสนากรรมฐานเนื้อหาด้านวิธีปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน มีการกำหนดยืนหนอ 3 ครั้ง และมีการกำหนดเดินจงกรมทั้งหมด 6 ระยะ การกำหนดการนั่งสมาธิ ให้นั่งขัดสมาธิชั้นเดียว หรือนั่งขัดสมาธิสองชั้นหรือนั่งขัดสมาธิสามชั้นก็ได้ นั่งตัวตรงหลับตานำสติมาจับอยู่ที่สะดือท้องพองยุบ เวลาหายใจเข้าท้องพอง กำหนดพองหนอ เวลาหายใจออกท้องยุบ กำหนดว่ายุบหนอ เน้นสติเจริญอยู่กับปัจจุบัน จนรู้การเปลี่ยนแปลงของรูปนามตามกฎของไตรลักษณ์