ศึกษาอิทธิพลของปัญญาสชาดกที่มีต่อสังคมไทย

บทคัดย่อ

ในการศึกษาวิจัยเรื่อง ศึกษาอิทธิพลของปัญญาสชาดกที่มีต่อสังคมไทย มีวัตถุประสงค์   ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาความเป็นมาและความสำคัญของปัญญาสชาดก ๒) เพื่อศึกษาความเชื่อในปัญญาสชาดก และ ๓) เพื่อศึกษาอิทธิพลของปัญญาสชาดกในสังคมไทย

                  ผลการวิจัย พบว่า

                  ๑. ความเป็นมาและความสำคัญของปัญญาสชาดก เป็นผลงานวรรณกรรมเก่าแก่ทางพระพุทธศาสนา โดยผ่านการรจนาของภิกษุสงฆ์เมืองเชียงใหม่ เมื่อประมาณ พ.ศ. ๒๐๐๐ – ๒๒๐๐ แนวการเขียน นำนิทานจากแหล่งต่างๆ มาอธิบายแต่งขึ้นเป็น “ชาดก” โดยนำนิทานจากอรรถกถาชาดกและนิทานพื้นบ้านมาดัดแปลงให้เป็นเรื่องราวตามชื่อ เรียบเรียงเป็นภาษาบาลี มีทั้งคำประพันธ์ที่เป็นร้อยแก้วและบทคาถาหรือบทร้อยกรอง แพร่กระจายไปในดินแดนประเทศใกล้เคียง ได้แก่ เขมร พม่า ลาว ชาดกที่รู้จักกันดี ได้แก่ สุธนชาดก สุวรรณสังขชาดก เป็นต้น

                  ๒. ความเชื่อในปัญญาสชาดก มีความเชื่อเรื่องผลกรรม บาป บุญ นรก สวรรค์และชาติภพ เชื่อว่าผลกรรมที่ผ่านมานั้นมนุษย์ไม่สามารถฝืนหรือหลีกเลี่ยงได้ หรือเปลี่ยนแปลงได้ ต้องเสวยผลกรรมนั้นต่อไป และเชื่อว่าพลังแห่งความเพียรพยายามของตนเท่านั้นที่จะช่วยให้ตนเองไปสู่สวรรค์หรือพ้นจากวัฎฎสงสาร ซึ่งความเชื่อนี้ทำให้มนุษย์ในปัญญาสชาดกส่วนใหญ่มีความคิดสะสมกรรมดีเพื่อที่จะให้กรรมดีนั้นส่งผลให้ตนประสบกับความสุขในชาติหน้า นอกจากนี้ ยังเชื่อในพลังลี้ลับเหนือธรรมชาติ เพื่อให้สิ่งที่อยู่เหนือธรรมชาตินั้นบันดาลให้เกิดสิ่งดีๆ ให้แก่ตนหากเป็นกรณีร้ายก็จะหาทางกำจัด ขับไล่ไปให้พ้นและป้องกันไม่ให้มารบกวนหรือทำอันตราย

                  ๓. อิทธิพลของปัญญาสชาดกที่มีต่อสังคมไทย ชี้ให้เห็นว่าพระพุทธศาสนามีบทบาทอย่างสำคัญนอกจากศาสนธรรม ศาสนสถาน และศาสนวัตถุ หลักฐานของความสัมพันธ์ระหว่างพระพุทธศาสนากับสังคมไทย ได้ถ่ายทอดมาทางวรรณกรรม โดยจะเห็นได้จากการเผยแผ่หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาต่อการปฏิบัติตามหลักคำสอนของพระพุทธศาสนาของพุทธศาสนิกชน โดยผ่านการนำเสนอในรูปแบบเล่าเรื่องหรือชาดกให้เกิดความเข้าใจและสามารถนำไปใช้ในการดำเนินชีวิตได้ เรื่องเน้นการสร้างบุญ พิธีกรรม ประเพณีต่างๆ เช่น การสร้างพระไตรปิฎก การสร้างพระพุทธรูป  การซ่อมแซมเสนาสนะที่ชำรุด การสรงน้ำพระ และประเพณีการทอดกฐิน โดยเชื่อว่าผลบุญที่ทำจะทำให้ชีวิตดีขึ้นทั้งในแต่ปัจจุบัน และชาติหน้าที่มีความสุขสมบูรณ์ด้วยปัจจัยต่างๆ