ความแตกต่างปัญญาทางพระพุทธศาสนากับปัญญานิยม แนวปรัชญาตะวันตก

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้กล่าวถึงความแตกต่างปัญญาทางพระพุทธศาสนากับปัญญานิยมปัญญาทางพระพุทธศาสนาได้แก่ปัญญาเจตสิก หมายถึงญาณหรือความรู้ที่เกิดจาก ภาวนามยปัญญา ซึ่งผู้ปฏิบัติธรรมตามแนวสติปัฏฐาน 4 ญาณจะเกิดขึ้นตามลำดับเริ่มตั้งแต่ญาณ 1 ถึง ญาณ 16 ลักษณะของปัญญาเจตสิก คือ 1. รู้ตรงกับความจริงและความดี ทั้งความจริงสมมุติสัจจะ ปรมัตถสัจจะ 2. หน้าที่การละรากเหง้าแห่งอกุศลธรรมทั้งปวง 3. อาการคือ มีความไม่หลง จากความเป็นจริง 4. เหตุใกล้ คือ มีสมาธิ ส่วนปัญญานิยม หมายถึง ความรู้  ความจริง เกิดจากหลังจากการหมดหรือสิ้นความสงสัยแล้ว  ที่เกี่ยวกับวัตถุหรือทางด้านจิตใจ  ลักษณะเป็นความรู้ที่เป็นความจริงตั้งแต่ความจริงสามัญธรรมดาจนถึงความจริงระดับสูงสุดครอบทั้งจักรวาล  เป็นความดีตั้งแต่ความดีระดับ สามัญธรรมดาจนถึงความดีระดับสูงสุดครอบทั้งจักรวาล  เป็นความงามตั้งแต่ความงามระดับสามัญธรรมดาจนถึงความงามระดับสูงสุดครอบทั้งจักรวาล เป็นความบริสุทธิ์แห่งดวงจิตตั้งแต่ความบริสุทธิ์แห่งดวงจิตระดับสามัญธรรมดาจนถึงความบริสุทธิ์แห่งดวงจิตระดับสูงสุดของมนุษย์ความแตกต่างของปัญญาทางพุทธศาสนากับปัญญานิยมตะวันตก ปัญญาทางพุทธศาสนาคือ ความรู้ความจริง ได้แก่ รู้อริยสัจ 4 และพระไตรลักษณ์ เป็นต้น ส่วนปัญญานิยมตามแนวตะวันตก คือ ความรู้ ความจริง ที่เกิดจากหลังจากการสิ้นความสงสัยแล้ว