การพัฒนาวิชาชีพครูเพื่อยกระดับคุณภาพผู้เรียนสู่มาตรฐานสากลตามหลักธรรมาภิบาลสู่ประชาคมอาเซียน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ  1) ศึกษากระบวนการพัฒนาวิชาชีพครู และ 2) ผลที่เกิดจากการพัฒนาเพื่อยกระดับคุณภาพผู้เรียนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานสู่มาตรฐานสากลตามหลักธรรมาภิบาลสู่ประชาคมอาเซียน  โดยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) ประชากรคือโรงเรียนสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น กลุ่มตัวอย่างเลือกแบบเจาะจง ประกอบด้วยผู้บริหาร ครูและนักเรียนจำนวน 155 คน เครื่องมือที่ใช้ได้แก่ แบบบันทึกข้อมูล แบบสัมภาษณ์ แบบสังเกต และแบบรายงานสะท้อนผล วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และนำเสนอโดยการบรรยาย  ผลการวิจัยพบว่า 

            1)  กระบวนการพัฒนาวิชาชีพครูมี 4 ขั้นดังนี้ ขั้นที่ 1 การวางแผนดำเนินงานสร้างความตระหนักและความเข้าใจบริบทการจัดการศึกษา เพื่อกำหนดนโยบาย การจัดการเรียนรู้และการดำเนินงานบริหารจัดการในโรงเรียนภายใต้หลักธรรมาภิบาล  โดยความร่วมมือจาก มหาวิทยาลัยขอนแก่น สำนักการศึกษาศาสนาและวัฒนธรรมโดยกลุ่มงานนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา และโรงเรียน ขั้นที่ 2 การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาครูเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้บูรณาการนวัตกรรมทักษะในประชาคมอาเซียน ในรายวิชาภาษาอังกฤษ คณิตศาสตร์และ วิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นกลุ่มที่ผลสัมฤทธิ์การเรียนไม่ผ่านตามเกณฑ์ 3 ปีต่อเนื่อง และการกำกับติดตามให้ความช่วยเหลือครูภายใต้กระบวนการนิเทศภายในและการจัดปัจจัยสนับสนุนการบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วมอย่างโปร่งใส ขั้นที่ 3 การตรวจเยี่ยมและติดตามผลจากผู้เชี่ยวชาญภายนอก เพื่อให้ความช่วยเหลือภายใต้กระบวนการนิเทศภายใน เพื่อให้ครูเกิดกำลังใจ ทำงานอย่างต่อเนื่อง และประสบความสำเร็จ และขั้นที่ 4 การสรุปและรายงานผล เพื่อสะท้อนผลการปฏิบัติงานและรายงานผลอย่างต่อเนื่องโดยการจัดการประชุมภายในโรงเรียนเพื่อติดตามความก้าวหน้าและแก้ปัญหาร่วมกันได้แก่การเขียนแผนการเรียนรู้ การออกแบบกิจกรรมเน้นทักษะในประชาคมอาเซียน และรายงานผลการสังเกตการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน

            2)   ผลการพัฒนาครูสรุปผลได้ดังนี้  (2.1) การจัดการเรียนรู้ของครูสร้างจุดเน้นการพัฒนาวิชาชีพให้ความรู้เกี่ยวกับทักษะอาเซียนสู่การเรียนรู้ในชั้นเรียน ผู้บริหารและครูเป็นผู้วิเคราะห์ปัญหาและกำหนดความต้องการในการพัฒนาผู้เรียนร่วมกัน ได้แก่การคิดวิเคราะห์ การให้เหตุผล การสื่อสารและการทำงานร่วมกัน (2.2) ผู้เรียนได้รับการพัฒนาทักษะผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ในชั้นเรียนร่วมกับเพื่อน ได้แก่ ภาษาอังกฤษ: การสื่อสาร ฝึกทักษะการฟัง พูด อ่าน เขียน และใช้ Authentic Materials  คณิตศาสตร์: กระบวนการแก้ปัญหาเน้นการให้เหตุผล และ วิทยาศาสตร์: การเรียนรู้แบบมีส่วนรวม 5 ขั้นตอน  (2.3) ครูได้รับการอบรมและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกับเพื่อนครูด้วยกันเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ การออกแบบการวัดและประเมินผู้เรียน และการจัดการชั้นเรียน (2.4) ครูบูรณาการทักษะผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 สู่ประชาคมอาเซียนทำให้ผู้เรียนได้ฝึกการคิดวิเคราะห์ การทำงานร่วมกันและการแก้ปัญหาอย่างมีเหตุผลการเรียนรู้ในชั้นเรียน  และ (2.5) ความพึงพอใจของครูที่เข้าร่วมกระบวนการพัฒนา ทำให้ครูสามารถเขียนแผนการเรียนรู้และการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน คิดเป็นร้อยละ 65.31 ทั้งนี้เพราะครูได้รับการช่วยเหลือจากผู้ทรงคุณวุฒิภายนอกและเพื่อนครูอย่างต่อเนื่องจากการเยี่ยมชั้นเรียนและการนิเทศภายใน และ เกิดความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างชุมชนการเรียนรู้ระหว่างครู ศึกษานิเทศก์ ผู้บริหารโรงเรียนและ ผู้ปกครอง ทำให้ครูได้รับการพัฒนาวิชาชีพอย่างต่อเนื่องจนมีผลงานเชิงประจักษ์ เช่น แผนการจัดการเรียนรู้  สื่อการเรียน แบบประเมินผลการเรียนรู้ เป็นต้น นอกจากนี้ ภาวะผู้นำครูได้รับการพัฒนาเนื่องมาจากประสบการณ์ในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ในการสอนงานและเป็นพี่เลี้ยงให้เพื่อนครู และความพึงพอใจผู้บริหารภายใต้การบริหารจัดการที่ส่งเสริมการปฏิบัติงานอย่างโปร่งใส ยุติธรรม และแก้ปัญหาอย่างมีส่วนร่วม