การพิจารณาคดีอาญาโดยไม่ปรากฏตัวของจำเลย: ศึกษาประเด็นปัญหาการคุ้มครองสิทธิของจำเลยตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาแนวคิดและทฤษฎีในการพิจารณาคดีอาญาลับหลังจำเลย 2. เพื่อศึกษาเปรียบเทียบบทบัญญัติแห่งกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการพิจารณาคดีอาญาลับหลังจำเลยตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา หลักกฎหมายสากล กฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริกา และกฎหมายของสาธารณรัฐฝรั่งเศส 3. เพื่อศึกษาวิเคราะห์ปัญหาการพิจารณาคดีอาญาลับหลังจำเลยในประเทศไทยปัจจุบัน และ 4. เพื่อศึกษาข้อเสนอแนะแนวทางและมาตรการที่เหมาะสมเพื่อนำเสนอเป็นมาตรการคุ้มครองสิทธิของจำเลยในคดีที่มีการพิจารณาคดีอาญาลับหลังจำเลยในประเทศไทย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยวิธีการวิจัยเอกสาร อาทิ ค้นคว้าและรวบรวมข้อมูลจากตำรากฎหมาย บทความทางวิชาการ วารสาร ผลงานวิจัย วิทยานิพนธ์ รายงานการศึกษา พระราชบัญญัติ แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง มาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า 1) แนวคิดและทฤษฎีในการพิจารณาคดีอาญาลับหลังจำเลย มุ่งคุ้มครองสิทธิของจำเลยให้ได้รับการพิจารณาคดีอย่างเป็นธรรมเฉกเช่นเดียวกับการพิจารณาคดีอาญาทั่วไป 2) หลักกฎหมายสากล กฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริกาและสาธารณรัฐฝรั่งเศส ต่างรับรองให้ศาลทำการพิจารณาคดีอาญาลับหลังจำเลยได้ โดยสร้างกฎเกณฑ์ทางกฎหมายเพื่อเป็นหลักประกันให้แก่จำเลยในการพิจารณาคดีลักษณะดังกล่าวที่คล้ายคลึงกัน อาทิ สิทธิในการมีทนายความของจำเลย สิทธิในการขอพิจารณาคดีใหม่ รูปแบบวิธีในการแสวงหาพยานหลักฐาน 3) ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาขาดบทบัญญัติอันเป็นหลักประกันสิทธิแก่จำเลยในการได้รับการพิจารณาคดีอย่างเป็นธรรมอย่างเพียงพอ กล่าวคือ มาตรา 172 ทวิ (5) และมาตรา 172 ทวิ/2 ให้อำนาจศาลทำการพิจารณาคดีอาญาลับหลังจำเลยได้แม้จำเลยไม่มีทนายความ นอกจากนี้ ยังขาดบทบัญญัติที่ให้อำนาจศาลในการตั้งทนายความให้แก่จำเลย จำเลยไม่สามารถขอพิจารณาคดีใหม่ได้ รวมถึงการแสวงหาพยานหลักฐานที่ไม่เพียงพอซึ่งส่งผลต่อดุลพินิจในการรับฟังพยานหลักฐานของศาล และ 4) ควรแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา โดยกำหนดให้ใช้ระบบไต่สวนเป็นวิธีพิจารณา ให้อำนาจศาลในการตั้งทนายความให้จำเลยหากจำเลยไม่มีทนายความหรือมีแต่ทนายความจำเลยไม่มาแสดงตน ให้สิทธิจำเลยขอพิจารณาคดีใหม่ได้ในบางกรณี รวมถึงการกำหนดแนวทางการใช้ดุลพินิจของศาลในการใช้บทตัดพยานหลักฐานและการรับฟังพยานหลักฐาน