ฟ้อนกลองยาว ฟ้อนกลองยาว: นาฏยลักษณ์และการประยุกต์การแสดงพื้นบ้านอีสานในบริบทวัฒนธรรมท้องถิ่นนิยม

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาพัฒนาการและองค์ประกอบของฟ้อนกลองยาวอีสาน และ 2. เพื่อศึกษานาฏยลักษณ์และการประยุกต์ของฟ้อนกลองยาวอีสานในบริบทวัฒนธรรมท้องถิ่นนิยม เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีเครื่องมือในการวิจัย ประกอบด้วย (1) แบบสำรวจ (2) แบบสังเกต (3) แบบสัมภาษณ์ โดยมีกลุ่มเป้าหมายในการวิจัย จำนวน 32 คน คือ ผู้รู้จำนวน 5 คน กลุ่มผู้ปฏิบัติ จำนวน 7 คน กลุ่มประชาชนทั่วไปจำนวน 20 คน ทั้งหมดมาจากการเลือกแบบเจาะจง แล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้ จากเครื่องมือการวิจัยและเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องมาวิเคราะห์แบบเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) กลองยาวเป็นวงดนตรีพื้นบ้านอีสานที่นิยมเล่นกันในประเพณีหรือเทศกาลต่าง ๆ เริ่มต้นจากการที่ชาวบ้านมาร่วมกันตีกลอง เพื่อความสนุกสนานไม่มีรูปแบบ และเมื่อการฟ้อนเริ่มมีการประกวดแข่งขันกลองยาว ทำให้เกิดรูปแบบการแสดงที่หลากหลายทั้งการแสดงและการแปรขบวน ซึ่งในการฟ้อนกลองยาวประกอบด้วย ดนตรี ท่าฟ้อน เครื่องแต่งกาย และ 2) การแข่งขันกลองยาวในงานประเพณีได้รับความนิยม ทำให้แต่ละคณะกลองยาวมีการประยุกต์การแสดง จากท่าฟ้อนที่มีเพียง (1) ท่าจากวิถีชีวิต (2) ท่าเลียนแบบสัตว์ (3) ท่าธรรมชาติ มาประยุกต์ท่าฟ้อนจากท่าแม่บทอีสาน และท่าจากการแสดงวงโปงลาง และท่ารำแบบผสมผสานทั้งของเดิมและของใหม่ให้มีความสวยงามกว่าของเดิม ทำให้ได้รับความนิยมและส่งเสริม ให้แต่ละชุมชน ได้มีการพัฒนาท่าฟ้อนให้การแสดงมีความน่าสนใจ และได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น