FOYER: The Journal of Humanities, Social Sciences, and Education

คำถามแบบโสเครติส:

เสกสรร สุขเสนา — 2025-09-22

คำถามแบบโสเครติสแม้ว่าจะเกิดขึ้นมานานกว่าสองพันห้าร้อยปี แต่ก็ยังทันสมัย โดยเป็นกระบวนการตั้งคำถามอย่างมีแบบแผน เพื่อสำรวจความคิด วิเคราะห์แนวคิด และตรวจสอบสมมติฐานอย่างมีเหตุผลร่วมกันระหว่างผู้เรียนและผู้สอน ซึ่งมีวิธีการตั้งคำถาม 7 วิธี ได้แก่ 1) คำถามที่มุ่งทำความเข้าใจคำถามเดิม 2) คำถามที่มุ่งขอคำชี้แจง 3) คำถามที่มุ่งหาเหตุผลและหลักฐานประกอบ 4) คำถามที่มุ่งสำรวจมุมมอง 5) คำถามที่มุ่งถึงนัยยะและผลที่ตามมา 6) คำถามที่มุ่งพิจารณาสมมติฐาน และ 7) คำถามที่มุ่งหาเป้าหมายและวัตถุประสงค์ ด้วยลักษณะของคำถามที่กระตุ้นการคิดอย่างมีระบบ วิธีการนี้จึงเหมาะสมในการส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้เชิงวิพากษ์และการสื่อสารอย่างมีเหตุผลในห้องเรียนปัจจุบัน ผู้สอนสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ทั้งในขั้นนำ ขั้นสอน และขั้นสรุป

อำนาจของโจโกวีและพรรคเงาเพื่อตระกูลการเมือง:

ฟิกรี กาลี เฟอร์นันโด โฮลกี — 2025-09-22

งานวิจัยนี้วิเคราะห์อำนาจทางการเมืองของประธานาธิบดีโจโกวีโดโด (โจโกวี) และบทบาทของพรรคเงาในการสร้างตระกูลการเมืองในระหว่างการเลือกตั้งประธานาธิบดีและรองประธานาธิบดีปี 2024 การศึกษานี้ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้แนวทางแบบปรากฏการณ์วิทยา ข้อมูลในการวิจัยแบ่งออกเป็นข้อมูลปฐมภูมิและทุติยภูมิ โดยข้อมูลปฐมภูมิได้จากการสัมภาษณ์และการสังเกตขณะที่ข้อมูลทุติยภูมิประกอบด้วยเอกสารทางกฎหมายและวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับหัวข้อการศึกษา การวิเคราะห์ข้อมูลใช้ทฤษฎีพรรคเงาของจอร์จ โซรอส และข้อสรุปได้มาจากการใช้แนวคิดแบบอุปนัยผ่านการสรุปทั่วไปและการย่อความ ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่า โจโกวีใช้อำนาจของตนอย่างมีกลยุทธ์เพื่อสนับสนุนลูกชายของเขา คือ กิบราน ในการเลือกตั้งปี 2024 โดยใช้อำนาจของตนในฐานะประธานาธิบดี (พ.ศ. 2557 - 2562 และ 2562 - 2567) ในการจัดตั้งพรรคเงาชื่อว่า ‘โปรโจ’ (Pro Jokowi) และสร้างแนวร่วมหลายพรรค ซึ่งเริ่มต้นจากแนวร่วมอินโดนีเซียก้าวหน้า (KIM) อิทธิพลของโจโกวีในฐานะประธานาธิบดีทำให้เขาได้รับการสนับสนุนจากผู้นำพรรคการเมืองหลัก เช่น พลเอกปราโบโว ซูเบียนโต หัวหน้าพรรคเกอรินดรา และแอร์ลังกา ฮาร์ตาโต หัวหน้าพรรคโกลการ์ ซึ่งทั้งสองดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีในคณะรัฐมนตรีของเขา ภาพลักษณ์ที่เรียบง่ายและเป็นที่นิยมของโจโกวีทำให้กิบรานถูกเชื่อมโยงในลักษณะเดียวกัน แนวร่วมดังกล่าวส่งผลให้เกิดประเด็นสำคัญสองประการ ได้แก่ การเกิดขึ้นของผู้นำเผด็จการที่มีเสน่ห์และความขัดแย้งภายในพรรคร่วม

การใช้ปัญญาประดิษฐ์แบบรู้สร้าง (Generative AI) เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ฉากและบรรยากาศในไตรภูมิกถา

ธีรวัฒน์ ศรีบุรมย์ — 2025-09-22

การวิจัยนี้มีจุดประสงค์ (1) เพื่อศึกษาผลการใช้ปัญญาประดิษฐ์แบบรู้สร้าง (Generative AI) ในการส่งเสริมการเรียนรู้ฉากและบรรยากาศในไตรภูมิกถา และ (2) เพื่อศึกษาความรู้สึกและความคิดเห็นของนักเรียนที่มีต่อการใช้ปัญญาประดิษฐ์แบบรู้สร้างในการส่งเสริมการเรียนรู้ฉากและบรรยากาศในไตรภูมิกถา ตัวอย่างวิจัยคือนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 35 คน จากการเลือกแบบเจาะจง (purposive sampling) เป็นการวิจัยปฏิบัติการแบบร่วมมือ (collaborative action research) ตามวงจร PAOR เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบตรวจสอบรายการและแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง วิเคราะห์และนำเสนอข้อมูลด้วยการบรรยาย ร้อยละและการวิเคราะห์เนื้อหา (content analysis) ผลการวิจัยพบว่า (1) นักเรียนร้อยละ 91 สามารถเลือกคำ ประโยค และข้อความจากเนื้อหาที่กำหนดเพื่อสร้าง (generate) ฉากและบรรยากาศได้ และสอดคล้องกับข้อความร้อยละ 86 และสามารถบรรยายฉากและบรรยากาศได้ในระดับดีเยี่ยมและดีร้อยละ 69 และร้อยละ 14 ตามลำดับ และ (2) การใช้ปัญญาประดิษฐ์แบบรู้สร้างเป็นเรื่องที่ประทับใจ สนุก ตื่นเต้น เนื่องจากเป็นวิธีการถ่ายทอดความคิดและจินตนาการให้สมจริง แปลกใหม่ นักเรียนคิดริเริ่มที่จะลองสร้างภาพร่วมกับคำสั่งอื่นจากข้อความที่อยู่นอกเหนือจากบทเรียนด้วย

ความเชื่อในพิธีกรรมการไหว้ครูหมอลำแมงตับเต่าไทเลย

วิระชัย แก้วมาตย์ — 2025-09-22

การวิจัยครั้งนี้ศึกษาเรื่องความเชื่อในพิธีกรรมการไหว้ครูหมอลำแมงตับเต่าไทเลย มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเชื่อในพิธีกรรมการไหว้ครูหมอลำแมงตับเต่าไทเลย โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์ และแบบสนทนากลุ่มเก็บรวบรวมข้อมูลจากงานเอกสารและภาคสนาม จากกลุ่มเป้าหมายที่เป็นผู้รู้ ผู้ปฏิบัติและผู้ที่เกี่ยวข้องกับความเชื่อในพิธีกรรมการไหว้ครูหมอลำแมงตับเต่าไทเลยในวัฒนธรรมการแสดงพื้นบ้าน นำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ด้วยวิธีพรรณนาวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า ความเชื่อในพิธีกรรมการไหว้ครูหมอลำแมงตับเต่าไทเลยเป็นพิธีกรรมที่อยู่ในการแสดงพื้นบ้านของหมอลำแมงตับเต่า ผู้ประกอบพิธีกรรมมักจะเป็นบุคคลที่มีความรู้ในประเพณีและวัฒนธรรมของหมอลำแมงตับเต่าไทเลย เป็นศิลปินที่มีประสบการณ์ในการประกอบพิธีกรรมไหว้ครู การเตรียมพื้นที่สำหรับจัดพิธี การจัดเตรียมเครื่องคาย และการเชิญชวนผู้เข้าร่วมการไหว้ครูเป็นการแสดงความเคารพต่อครูบาอาจารย์ที่สอนศิลปะการแสดงหมอลำแมงตับเต่า และมีความเชื่อในการห้ามยืนในพิธีกรรมการไหว้ครู ห้ามบูชาด้วยดอกไม้แดง และห้ามเคลื่อนย้ายเครื่องบูชา การแสดงออกถึงความไม่เคารพต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์

สูกรมัททวะในทัศนะของเถรวาทและมหายาน

อภิรักษ์ นามวิชา — 2025-09-22

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหมายและลักษณะของสูกรมัททวะซึ่งปรากฏอยู่ในคัมภีร์ของพุทธศาสนาเถรวาทและมหายาน โดยใช้วิธีวิจัยเชิงเอกสารจากพระไตรปิฎกและงานวิชาการที่เกี่ยวข้อง ผลการวิจัยพบว่า ในทัศนะของพุทธศาสนาเถรวาทและมหายาน สูกรมัททวะมีความหมาย 4 นัย ได้แก่ 1) เนื้อสุกร 2) หน่อไม้ไผ่หรือเห็ด 3) ข้าวสุกที่ปรุงโดยใช้เบญจโครส และ 4) ยาอายุวัฒนะ ซึ่งทั้งสองนิกายมีทัศนะสอดคล้องกันว่าสูกรมัททวะมีสรรพคุณทางยาในลักษณะเป็นยาอายุวัฒนะที่นายจุนทะตั้งใจปรุงมาถวายพระพุทธเจ้าและภิกษุบริวารด้วยสูตรปรุงยาเฉพาะพระองค์โดยหมายใจว่าจะช่วยบรรเทาพระอาการประชวรของพระพุทธเจ้า แต่อย่างไรก็ดี พุทธศาสนาทั้งสองฝ่ายยังมีทัศนะบางอย่างที่แตกต่างกัน กล่าวคือ ฝ่ายเถรวาทเห็นว่ายาดังกล่าวปรุงด้วยเนื้อสุกรผ่านกรรมวิธีทางเคมีที่ชื่อว่า รสายนวิธี ส่วนฝ่ายมหายานเห็นว่ายาดังกล่าวมีส่วนผสมของสมุนไพรที่มีชื่อพ้องกับสุกร

การสื่อความหมาย:

วีรานันท์ ดำรงสกุล — 2025-09-22

ในการเข้าถึงความรู้ผ่านพิพิธภัณฑ์เป็นการทบทวนตรวจสอบบทบาทและหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้ร่วมสมัยในสามพื้นที่ คือ มิวเซียมสยาม กรุงเทพฯ พิพิธภัณฑ์สิรินธร จังหวัดกาฬสินธุ์และโรงเรียนประถมศึกษาต่าง ๆ ในจังหวัดอุทัยธานี โดยการศึกษาครั้งนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพและการวิจัยเชิงปฏิบัติการ มีวิธีการค้นคว้าข้อมูลเอกสาร การสัมภาษณ์ การสนทนา การสังเกตการณ์ ผลการวิจัยพบว่า พิพิธภัณฑ์เป็นหนึ่งในพื้นที่สาธารณะทางวัฒนธรรม ที่เปิดให้ผู้ชมได้เข้าไปมีประสบการณ์ร่วม สามารถเรียนรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ ความทรงจำ วัฒนธรรม และความหมายของสิ่งต่าง ๆ ด้วยการสื่อความหมายแบบต่าง ๆ นิทรรศการและกิจกรรมที่หลากหลายต่างเอื้อต่อการเรียนรู้อย่างสร้างสรรค์ของกลุ่มคนทุกเพศ ทุกวัย การเรียนรู้ผ่านประสบการณ์เป็นการเรียนรู้ที่มีค่ายิ่งและสามารถเรียนรู้ได้จากพิพิธภัณฑ์ หรือแหล่งเรียนรู้อื่น ๆ การเรียนรู้จากประสบการณ์ก่อให้เกิดการสร้างสรรค์และการเปลี่ยนแปลงของสมาชิกในชุมชนเพื่อสร้างความรู้ ทักษะ ทัศนคติ คุณค่า อารมณ์ ความเชื่อ ซึ่งเป็นกระบวนการเรียนรู้ที่เป็นปัจเจกและแตกต่างในแต่ละบุคคล ผลการศึกษายังพบว่าการจัดกิจกรรมการเรียนรู้มีส่วนช่วยส่งเสริมทักษะของผู้เข้าร่วมกิจกรรมให้พร้อมต่อการดำเนินชีวิตภายใต้การเปลี่ยนแปลงของสังคมไทยที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว