การบริหารจัดการหนี้สินภาคครัวเรือนภายใต้หลักเศรษฐกิจหมุนเวียนของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนในตำบลหนองกระโดน อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัญหาภาวะหนี้สินภาคครัวเรือน 2) เพื่อสร้างกระบวนการเรียนรู้ในการบริหารจัดการหนี้สินภาคครัวเรือนแบบมีส่วนร่วมภายใต้หลักเศรษฐกิจหมุนเวียน และ 3) เพื่อศึกษาแนวทางในการแก้ไขปัญหาหนี้สินภาคครัวเรือนภายใต้หลักเศรษฐกิจหมุนเวียน ใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ตามแนวคิดการบริหารหนี้ส่วนบุคคล แนวคิดหลักเศรษฐกิจหมุนเวียนและการบริโภคแบบรายได้ถาวรในวงจรชีวิตเป็นกรอบการวิจัย พื้นที่วิจัย คือ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนตำบลหนองกระโดน อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ผู้ให้ข้อมูลหลัก คือ ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการสนับสนุนและส่งเสริมกลุ่มฯ จำนวน  24 ราย โดยการเลือกสุ่มแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึกแบบไม่มีโครงสร้าง การสังเกตแบบไม่ได้มีส่วนร่วมและการสนทนากลุ่ม โดยวิเคราะห์ข้อมูลวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา และใช้สถิติเชิงพรรนณา ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัย พบว่า 1) สภาพปัญหาหนี้สินภาคครัวเรือนของกลุ่มวิสาหกิจอยู่ในระดับมาก (X̅  = 3.43, S.D. =0.439) และการบริหารจัดการหนี้สินของสมาชิกกลุ่มวิสาหกิจ อยู่ในระดับมาก (X̅  = 3.75, S.D. =0.672) 2) กระบวนการเรียนรู้ในการบริหารจัดการหนี้สิน เน้นการสร้างองค์ความรู้เศรษฐกิจหมุนเวียนและวินัยทางการเงินให้กับสมาชิก โดยการแก้ไขปัญหาหนี้สะสมที่ได้เป็นวงจรหนึ่งซึ่งจะนำพาไปสู่วงจรกับดักสภาพหนี้และส่งผลต่อกิจกรรมอื่น ๆ อย่างต่อเนื่อง ใช้นโยบายการชะลอหนี้สิน การปรับโครงสร้างหนี้ 3) กลุ่มเกษตรกรมีความคาดหวังในการต้องการความช่วยเหลือและการสนับสนุนจากภาครัฐจากปัญหาเศรษฐกิจของครอบครัว โดยเฉพาะปัญหาเรื่องหนี้สิน ซึ่งไม่ใช่ปัญหาหลักที่เกิดจากกระบวนการการเกษตร แต่เป็นปัญหาที่ทำให้การดำเนินโครงการไปสู่การแก้ปัญหาแบบยั่งยืนไม่ประสบผลสำเร็จ
องค์ความรู้ ได้แก่ กระบวนการสร้างความรู้ความเข้าใจแบบมีส่วนร่วมนำไปสู่การเปลี่ยนกระบวนทัศน์ของสมาชิกกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกี่ยวกับวงจรการผลิตสามารถเปลี่ยนระบบการผลิตจากการทำเกษตรเคมี เป็นการทำเกษตรปลอดภัยให้คุณภาพชีวิตหรือสุขภาพดี ผ่านกลไกการขับเคลื่อนจากสมาชิกกลุ่มวิสาหกิจขนาดเล็กสู่การเป็นต้นแบบสมาชิกกลุ่มวิสาหกิจขนาดใหญ่ขึ้น